دانشگاه شهید بهشتیپژوهشنامه نقد ادب عربی2588-68351220120220نقد سرمایه و ضد سرمایة اجتماعی در شعر داروگ و آی آدمها از نیما و سرود باران از بدر شاکر سیاب98187FAحمیدرضا مشایخیاستادیار دانشگاه مازندرانارسلان احمدیدانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه مازندرانJournal Article20150513مشارکت فرد در جامعه و کارکردهای مثبت و روابط اجتماعی برآمده از تأثیر نظامهای اجتماعی، اقتصادی و روابط انسانی را سرمایه اجتماعی میگویند. سرمایه اجتماعی مشتمل است بر اعتماد متقابل، تعامل اجتماعی متقابل و احساس هویت جمعی، از این رو، کاهش آن، گروههای اهل نفرت، استبداد جابرانه و بازتولید ضدسرمایه و تلههای اجتماعی را میآفریند. از آنجاییکه ادبیات نیز مانند خانواده، اقتصاد و... نهادی اجتماعی است و تأثیراتی را در زندگی اجتماعی به منزلة هنر کلامی، تجلیگاه پدیدهها، هنجارها و ناهنجاریهای اجتماعی دارد، میتواند موجب تغییر در زندگی فردی و اجتماعی و همچنین طرح واقعیتهای آن شود. خالقان شعر نیز کوشیدهاند تا از آن در جهت بیان اندیشههای اجتماعی بهره جویند و به انعکاس هنجارها و ناهنجارهای اجتماعی بپردازند. با توجه به چنین نگاهی به شعر و ادبیات و به دلیل ارتباط مستقیم و غیرمستقیم آثار ادبی فارسی و عربی با روابط اجتماعی و همچنین وجود اشتراکات فراوان سیاسی و اجتماعی و عدم ارائة پژوهشی از منظر اجتماعی، مقایسة شعر داروگ و آی آدمهای نیما و سرود باران بدر شاکر سیاب میتواند موجب کشف اندیشهها و میزان توجه آنان به سرمایه و ضدّسرمایة اجتماعی شود: افزودن بر این، چگونگی انعکاس مؤلفههای سرمایه و ضدّسرمایة اجتماعی را در این اشعار نشان میدهد. نتیجة پژوهش بیان میکند که در سرود باران مؤلفههای اجتماعی و در شعر داروگ و آی آدمها، شکل ضدّ آن جلوهگر شده است: هر دو شعر سمبولیسم اجتماعیاند و جامعهگرایی دو شاعر را نشان میدهد.https://jalc.sbu.ac.ir/article_98187_5ba394501fb4192426f59a3670098f0e.pdfدانشگاه شهید بهشتیپژوهشنامه نقد ادب عربی2588-68351220120220ابعاد هوش عاطفی در گفتمان قهرمان مقامات همدانی98188FAعلیرضا محمدرضاییاستادیار دانشگاه تهرانعیسی متقی زادهاستادیار دانشگاه تربیت مدرسدانش محمدیدانشجوی دکتری دانشگاه تربیت مدرسJournal Article20150513مقامات بدیعالزمان همدانی(متوفی 398هـ) از جمله شاهکارهای داستانی ادبیات عربی قدیم است. قهرمان داستان مقامات همدانی ادیب دورهگردی است که با روشهای گوناگون و با بهرهگیری از هوش عاطفی خود، گفتمانش را محقق میکند. عملکرد قهرمان مقامات را میتوان برای تحقق گفتمان خود و اثرگذاری بر گفتهخوانان، از زاویههای گوناگون مورد تحلیل قرار داد. بهرهگیری از هوش عاطفی، یکی از ویژگیهای روانشناختی در تحقق و موفقیت گفتمان قهرمان مقامات همدانی است. این پژوهش میکوشد با روش توصیفی- تحلیلی به این سؤال پاسخ دهد که قهرمان داستان مقامات همدانی برای خلق گفتمان خود و تأثیرگذاری بیشتر آن در مخاطبان، از چه ابعاد روانشناختی استفاده کرده است. از اینرو، برای پاسخ به این سؤال، ابتدا مراحل خلق گفتمان قهرمان مقامات همدانی با مراجعه به نظریات تحلیل گفتمان، بررسی شد، سپس ابعاد مختلف هوش عاطفی در این مراحل به تفصیل مورد تحلیل قرار گرفت. از جمله یافتههای پژوهش این است که قهرمان مقامات از یک سو با خویشتنداری و خودکنترلی، اعتماد به نفس و تظاهر به داشتن وجهه اجتماعی بالا، در فراهم کردن شرایط مناسب برای خلق گفتمان خود کوشیده است و از سوی دیگر با استفاده از ارزشهای دینی و فرهنگی گفتهخوانان، تلاش میکند تأثیر گفتمان خود را در آنان بیشتر کند.https://jalc.sbu.ac.ir/article_98188_d25054651ccb7c030abe1f3bcf7cdbf4.pdfدانشگاه شهید بهشتیپژوهشنامه نقد ادب عربی2588-68351220120220دلالتهای معنایی «قَرْن» در زبان عربی و عبری و ارتباط آن با «ذوالقرنین» در قرآن کریم و کتاب مقدّس98189FAعلی اصغر قهرمانی مقبلاستادیار دانشگاه خلیج فارس بوشهرJournal Article20150513واژۀ «قَرْن» در بسیاری از زبانهای کهن سامی با اندکی اختلاف در چگونگی تلفّظ، کاربرد داشته است. اگرچه «قرن» در تمامی این زبانها به معنای «شاخ» به کار رفته است، ولی این واژه به جز معنای حقیقی، معانی مجازی دیگری نیز دارد که در هر زبانی با زبان دیگر متفاوت است. از جمله اینکه معنای مجازی قرن در زبان عربی با زبان عبری متفاوت است. با توجه به این که یهودیان یثرب سؤالاتی را دربارۀ «ذوالقرنین» مطرح کردهاند که خود ریشه در عهد قدیم کتاب مقدّس دارد، پس کلید فهم دقیق ترکیب ذوالقرنین را باید در واژۀ قرن و دلالتهای معنایی آن در زبان عبری، به ویژه در اسفار عهد قدیم جستوجو کرد. این امر میتواند ما را در یافتن مصداق ذوالقرنین نیز یاری کند. با مراجعه به اسفار متعدد عهد قدیم متوجه میشویم که قرن (قِرِن קֶרֶן) افزون بر شاخ، در معانی دیگری، همچون قدرت، زور، شکوه، فرزند و حکومت نیز به کار رفته است. همچنین ذوالقرنین در سِفر دانیال صفت قوچ دو شاخی است که ابتدا به غرب و سپس به شمال و جنوب شاخ میزند، یعنی اینکه ابتدا به غرب و بعد به شمال و جنوب تسلط مییابد و در همین سفر از این قوچ به «پادشاهان ماد و فارس» تعبیر شده است. بنابراین، باید در میان پادشاهان ماد و فارس به دنبال ذوالقرنین بگردیم. از آنجایی که این پژوهش در حوزۀ زبان و ادبیات تطبیقی میان زبان عربی و عبری قرار دارد، ما نیز از روش نقد تطبیقی بهره بردهایم.https://jalc.sbu.ac.ir/article_98189_4fb776a5b6305a7b693a0509fc1055f8.pdfدانشگاه شهید بهشتیپژوهشنامه نقد ادب عربی2588-68351220120220تحلیل و نقد نمادپردازی دینی در دیوان امل دنقل98190FAصادق فتحی دهکردیاستادیار دانشگاه تهرانژیلا قوامیکارشناسی ارشد دانشگاه کردستانJournal Article20150513شاعران معاصر با نمادپردازی، معنی و مفهوم تازهای به بعضی شخصیتها یا وقایع تاریخی بخشیدهاند. شاعر نمادگرا با توجه به اینکه فرهنگ و دانش عمیقی دارد؛ برای بیان افکار و دیدگاههای خود در تاریخ قدیم و جدید، اسطوره و میراث نمادهایی را جستوجو میکند که افکار این انتخاب باید با موقعیت کنونی جامعه هماهنگ باشد.چنانچه شاعر بخواهد آن را معکوس بیان کند، باید به گونهای آن را به کار برد که خواننده به خوبی متوجه تضاد آن با اصل نماد شود. امل دنقل، شاعر نمادپرداز مصری تلاش میکند تا دیدگاهها و نقطهنظرهای خود در را قبال موضوعات مختلف سیاسی- اجتماعی در قالبی نمادین بیان کند تا از رهگذر آن نابسامانیهای موجود در جوامع عربی و به ویژه مصر را اصلاح کند .نمادهای شاعر به 3 دستة دینی (امام حسین (ع)، حضرت یوسف (ع) و...)، اسطورهای (اوزیریس، ادیپ، سیزیف و...) و تاریخی (اسپارتاکوس، هانیبال، کلیب و...) تقسیم میشوند. وی در این نمادها از تکنیکهای بیانی مختلف مانند نقاب، بینامتنی، وارونگی، پارادوکس و... استفاده کرده است. محور اصلی نمادهای امل دنقل را عزت و عظمت پیشین ملتهای عربی، فقر و فساد، قیام علیه ظلم و ستم، مرگ و رستاخیز و امید به آینده تشکیل میدهد. رویکرد این پژوهش تحلیل و نقد نمادهای دینی شاعر است.https://jalc.sbu.ac.ir/article_98190_2669b3c39689b3a8e13389de073f8c0f.pdfدانشگاه شهید بهشتیپژوهشنامه نقد ادب عربی2588-68351220120220معناآفرینی در شعر با استفاده از هنجارگریزیهای زبـانی (بررسی موردی: عزالدّین مناصره، شاعر معاصر فلسطینی)98191FAعلی سلیمیدانشیار دانشگاه رازی کرمانشاه0000-0002-8223-4470رضا کیانیدانشجوی دکتری دانشگاه رازی کرمانشاهJournal Article20150513هنجارگریزی، همواره یکی از مؤثرترین روشهای برجستهسازی زبان شعر بوده است. این پدیده، در شعر معاصر عربی اهمیت فراوانی یافته است تا آنجا که گاهی، درکِ کلیّتِ شعری، بر محورِ آن دور میزند. عزالدین مناصره، شاعر معاصر فلسطینی، از جمله شاعرانی است که از انواعِ هنجارگریزیهای نحوی، واژگانی و نوشتاری بسیار گسترده استفاده کرده است. علاوه بر این، وی گاهی با استفاده از عبارتها و تمثیلهای کهن، مضمونی از شعر پایداری پدید آورده است که بهرهگیری از چنین شگردی، سیمایی متمایز به سبک شعری وی بخشیده و موجبات تازگی شکلِ بیان و در نتیجه افزایش دشواری فهم وگستردگی زمان ادراک حسی خواننده را فراهم آورده است. هنجارگریزیهای او، هر چند زبان شعری وی را متمایز ساخته و غالباً مثبت است، اما در برخی موارد نیز از آن جهت که غرابتِ زبان و شیوة بیان را به دنبال دارد، به ساختارهای زبان آسیب میرساند و انتقادهایی بر آن وارد است. این پژوهش، سعی دارد تا با روش توصیفی- تحلیلی و بر مبنای الگوی هنجارگریزی لیچ به بررسی هنجارگریزیهای مشهود در شعر عزالدّین مناصره؛ از جمله: هنجارگریزیهای زمانی، نحوی، واژگانی، و نوشتاری بپردازد.https://jalc.sbu.ac.ir/article_98191_41e32e961aa796ec0d4b3b49a909d393.pdfدانشگاه شهید بهشتیپژوهشنامه نقد ادب عربی2588-68351220120220بررسی و نقد ترجمه عربی داستانهای کوتاه جلال آلاحمد( نمونۀ موردی«پستچی» و «گلدان چینی»)98192FAحجت رسولیدانشیار دانشگاه شهید بهشتیعلیرضا رسولپورکارشناس ارشد دانشگاه شهید بهشتیJournal Article20150513ترجمه و بهویژه ترجمۀ متون ادبی، با آنکه اهمیت بسیاری در انتقال اطلاعات و تبادل فرهنگ و ادب میان ملتها اهمیت دارد؛ اما ویژگیها و ظرافتهایی نیز دارد و با دشواریهایی مواجه است. مترجم متون ادبی باید شرایط ویژهای داشته باشد که نتیجه آن درک دقیق و عمیق زبان مبدأ و تسلط کافی به زبان مقصد، برای انتقال بار معنایی متون ادبی است. گاهی ترجمۀ داستانهای کوتاه فارسی به عربی از سوی مترجمان عربِ آشنا به زبان فارسی مشکلات و ضعفهایی دارد که موضوع این نوشتار است. از اینرو، ترجمۀ عربی دو داستان پستچی و گلدان چینی از جلال آلاحمد را بر اساس معیارهای ارزیابی ترجمه نقد و بررسی شده است. بدین ترتیب که ضمن مطالعۀ دو داستان مذکور و مقابلۀ متن ترجمهشده با متن اصلی، مواردی را در زمینۀ مسائل معنایی، صناعات ادبی، مسائل دخل و تصرف و سبک متن، بررسی بر پایه نظریههای ترجمه را مورد تحلیل و ارزیابی قرار داده است. نتیجه بررسی و تحلیل نشان میدهد که معیارهای صحت و درستی ترجمه در بسیاری از موارد در ترجمۀ عربی داستانها ترجمه مراعات نشده است و ندی حسون(مترجم)، اگر چه در بیان چارچوب کلی داستانها موفق بوده، ولی در انتقال بار معنایی و روح حاکم بر داستانهای جلال و سبک ویژه او موفقیت چندانی نداشته است. مترجم، ضمن پایبندی بیش از حد به زبان مبدأ، برخی از اصول و ساختهای زبان مقصد را زیر پا نهاده است، در نتیجه، خوانندۀ زبان مقصد به درستی نمیتواند با آن داستان ارتباط برقرار کند.https://jalc.sbu.ac.ir/article_98192_93d6e718eabb33ee241d7d84f92ae418.pdfدانشگاه شهید بهشتیپژوهشنامه نقد ادب عربی2588-68351220120220خوانش رنگ در مجموعه اشعار عمر ابوریشه98193FAکبری خسرویاستادیار دانشگاه لرستاننرگس انصاریاستادیار دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره) قزوینJournal Article20150513رنگ در شعر معاصر عربی، به منزلة یکی از مهمترین ابزارهای تصویرسازی، کاربرد ویژهای یافته است، به گونهای که شاید بتوان گفت بهترین تصاویر همانهایی هستند که با به کارگیری رنگها به وجود آمدهاند. عمر ابوریشه، شاعر معاصر سوریه که به شاعر عشق و وطن شهره است، با به کارگیری رنگهای مختلف در تصاویر شعری توانسته است تصاویری بدیع در شعرش خلق کند. در مقالة حاضر، ابتدا خلاصهای از زندگی شاعر آورده میشود و سپس رنگهای مورد استفادة شاعر از تمامی اشعار وی بر حسب فراوانی بررسی میشوند و برای آنها به تفکیک شواهدی از شعر ابوریشه ذکر و تحلیل می شود. در بررسی رنگها، مشخص شد که رنگ قرمز بیشترین بسامد را میان رنگهای مورد استفادة شاعر دارست. پس از آن به ترتیب رنگهای سیاه، سفید، سبز، زرد، آبی و ارغوانی قرار میگیرند. این رنگها در بسیاری موارد به معنایی نمادین برای اشاره به مفاهیم عمیقتر استفاده شده؛ البته در مواردی نیز صرفاً در معنای اصلی خود به کار رفتهاند. گفتنی است رنگها در خلق تصاویر ابوریشه نقش بارز و ویژهای دارند.https://jalc.sbu.ac.ir/article_98193_b9d097aadd5119f8b96def2925f377e9.pdf