دانشگاه شهید بهشتیپژوهشنامه نقد ادب عربی2588-68353120130219تحلیل نشانهشناسی عناوین و نام شخصیت های د استانی سفرنامه ابن فطوّمه98208FAفرامرز میرزاییالأستاذ فی اللغۀالعربیۀو آدابها بجامعۀبوعلی سینا بهمذانطیبه امیریانطالبۀ الدکتوراه فی اللغۀ العربیۀ و آدابها بجامعۀ بوعلی سینا بهمذانJournal Article20150513تحلیل نشانه شناسانه متن ادبی زمینه درک بهتر آن را برای خوانند فراهم می آورد، به ویژه آنکه متن ادبی متنی پربار و سرشاز از معانی رمزی باشد. داستان «سفرنامه ابن فطومه»، نوشته نجیب محفوظ، مشهورترین رمان نویس عرب، داستانی رمزی و پرباری است که محتوا و ساختار آن متاثر از میراث کهن ادب عربی می باشد. درونمایه رمان یعنی: «سفر شهودی کشف حقیقت» بر گرفته از میراث صوفیه و ساختار آن برگرفته از سفرنامه نویسی قدیم ادب عربی است. نشانه معناشناسی در تحلیل متن داستانی ، اهمیت درخوری به عناوین ونام شخصیت های داستانی می دهد زیرا این امر کمک شایانی به کشف لایه های پنهان متن و درونمایه اساسی آن وارائه زیبایی های هنری داستان می نماید. عناوین و نام هایی رمان«سفر ابن فطومه» دارای نشانه معناهای گسترده و عمیقی است. عنوان اصلی این داستان یعنی «رحلة ابن فطومة» به گونه ای انتخاب شده که برگیرنده تمام معانی موجود در رمان به شکلی بس فشرده می باشد. عنوان های فرعی ای چون(الوطن، دارالمشرق، دارالحیرة، دارالأمان، دارالغروب و البدایة) هر یک دارای دلالت های معنایی خاصی می باشد که با درونمایه داستان تناسب قابل توجهی دارد و نام شخصیت های داستانی معانی ویژه ای دارد که با عملکرد آنان در داستان هماهنگ است وهرکدام با رموزی عارفانه از تفکر عارفان، احوال و مقامات آنها را نشان می دهد. البته تمامی این موارد در ساختاری هنری ومنسجم ارائه شده است.دانشگاه شهید بهشتیپژوهشنامه نقد ادب عربی2588-68353120130219نظریهی خوانندهی نهفته در ادبیات کودک مطالعه موردی آثار «لینا کیلانی»98209FAحسین کیانیالأستاذ المساعد فی اللغۀ العربیۀ و آدابها بجامعۀ شیرازسعید حسامپورالأستاذ المشارک فی اللغۀ الفارسیۀ و آدابها بجامعۀ شیرازبشری سادات میرقادریطالبۀ الدکتوراه فی اللغۀ العربیۀ و آدابها بجامعۀ أصبهانJournal Article20150513ادبیات کودک و نوجوان که از حوزههای جدید در ادبیات معاصر و مدرن است، به یکی از مهمترین مراحل زندگی بشر میپردازد. از آنجا که کودکان کتابی را دوست دارند که آنها و علائقشان را در مرکز توجه قرار دهد، نقد خواننده محور از مناسبترین انواع نقد جهت بررسی ادبیات کودک و نوجوان است. آیدن چمبرز، نظریهی نقدی خوانندهی نهفته را در ادبیات کودک ارائه داد؛ تمام تلاش او آن بود که شیوه ای را عرضه دارد که بر آن مبنا بتوان آشکار ساخت که اولاً، اثری ادبی، برای کودک است یا نه؛ و ثانیاً چه کودک یا کودکان ویژهای، مخاطب آنند؛ و چه شیوهی مطالعهای این مخاطبان را توانا میسازد که با متن بیشترین تعامل را برقرار سازند. این مقاله، پس از مقدمهای در تعریف نظریهی خوانندهی نهفته، به بررسی و نقد سه داستان از لینا کیلانی بر اساس نظریه پرداخته است. در فرجام به این دستاورد رسیده است که اسلوب نویسنده در رمانها بهتر از داستانهای بلند، و در داستانهای بلند بهتر از مجموعههاست. سطح زبانی و علمی و ادبی خواننده نیز از مجموعهها تا داستانهای بلند و رمانها ارتقا مییابد. بر این اساس میتوان مخاطب مجموعه داستانها را کودک، و مخاطب داستانهای بلند و رمانها را نوجوان فرض کرد.دانشگاه شهید بهشتیپژوهشنامه نقد ادب عربی2588-68353120130219ارزیابی ویژگی تنوع واژگان در سبک بررسی تطبیقی نمونه هایی از آثار «طه حسین، میخائیل نعیمه و جبران خلیل جبران»98210FAحامد صدقیالأستاذ فی اللغۀ العربیۀ و آدابها بجامعۀ الخوارزمیقدر یزدیطالب الدکتوراه بجامعۀ الحرّة الإسلامیۀ (العلوم و البحوث)Journal Article20150513تنوع واژگان شاعر یا ادیب یکی از بارزترین ویژگی های سبکی او می باشد که بر روش وسبک او دلالت دارد و نشانگر نوع نگارش واژگان و جملات توسط وی می باشد، به همین دلیل انتظار می رود که بررسی فراوانی کلمات و واژگان درنمونه های ادبی منجر به شناخت یکی از مهم ترین ویژگی ها و نشانه های ممتاز یک سبک و در واقع سبک شناسی ادیب شود. فراوانی واژگان در واقع یکی از ویژگی های سبکی فرد است که می توان از طریق بررسی و ارزیابی آن در چند نمونه از متون موردی به آن پی برد و و با انجام شیوه های آماری در این متون به ارزشیابی سبک شناسانه آن اعتبار بخشید. این مساله از طریق پاسخ به دو سوال مهم و اساسی حاصل می شود: اول: کدامیک از متون و نمونه های مورد بررسی در صورتی که با یکدیگر مقایسه شوند، دارای تنوع و فراوانی واژگانی تقریبی بیشتری هستند؟ دوم: نویسنده چگونه از ویژگی تنوع و فراوانی واژگان در ساخت و نگارش متن خود بهره میگیرد؟ هدف از این پژوهش ارائه یک چارچوب نظری برای یکی از روش های کاربردی در ویژگی تنوع واژگانی فرد است که به بررسی تطبیقی بخش هایی از آثار طه حسین، میخائیل نعیمه و جبران خلیل جبران می پردازد. پس از ارائه روش و معیار ارزیابی سبک شناسی آماری و روش های اجرایی آن در نمونه های مذکور به نتایج زیر رسیدیم: درصد تنوع واژگانی جبران خلیل جبران 43% بود این در حالی بود که این مقدار در اثار میخائیل نعیمه و طه حسین به نوبت 40 % و 32% بود. همچنین این پژوهش نشان داد که میزان ارزش میانگین تنوع و فراوانی واژگان جبران خلیل جبران 84% است در حالی که این میزان در اثار میخائیل نعیمه و طه حسین به ترتیب به 74% و 67 %می رسد.دانشگاه شهید بهشتیپژوهشنامه نقد ادب عربی2588-68353120130219تحلیل محتوایی و ساختاری قصیدهی «مشعل الثورتین» از «جوزف الهاشم»98211FAتورج زینی وندالأستاذ المساعد فی اللغۀ العربیۀ و آدابها بجامعۀ رازی بکرمانشاهJournal Article20150513یکی از شاعران برجسته ی مسیحی، جوزف الهاشم، شاعر لبنانی روزگار ما می باشد که در ژرفای شعر متعّهدش، پیوندی از اندیشه های مسیحی و ارزش های حسینی ارائه می دهد. همو توانسته است، دوستی و ارزش های قیام حسین را با روح پایداری، جهاد و آزادیخواهی ملت های عربی بویژه لبنان و فلسطین، پیوند دهد. وی با یادآوری هدفهای قیام حسینی، ملت های اسلامی و عربی را به خیزش و پایداری در برابر رژیم صهیونیستی فرا می خواند. محورهای اساسی این پژوهش، عبارتند از؛ الف) پیشگفتاری دربارهی کلیّات پژوهش و معرفی شاعر و اشارهای کوتاه به برخی از شاعران مسیحی معاصر که به مدح یا رثای اهل بیت(ع) پرداخته اند. ب) پردازش و تحلیل موضوعی و ساختاری شعر عاشورایی جوزف الهاشم با محوریّت قصیده ی «مشعل الثّورتین».. یافتهی اساسی این بخش از پژوهش، چنین است که سبک شعری جوزف الهاشم در شعر عاشورائی از دو گونهی تقلید و نوآوری برخوردار است. بکارگیری صور خیال، بویژه استعاره، بهره گیری از قرآن کریم و حدیث شریف و نیز زبان شعری فاخر و استوار از دیگر ویژگی های ساختاری شعر او در ادب عاشوارایی است.دانشگاه شهید بهشتیپژوهشنامه نقد ادب عربی2588-68353120130219بررسی معنا شناختی قصیده «ابن رومی» در رثای فرزندش98212FAکبری روشنفکرالأستاذة المساعدة فی اللغۀ العربیۀ و آدابها بجامعۀ تربیت مدرسدانش محمدیطالب الدکتوراه فی اللغۀ العربیۀ و آدابها بجامعۀ تربیت مدرسJournal Article20150513بررسی های معنا شناختی شاخه ای از زبانشناسی جدید است که به بررسی معانی کلمات، أنواع و ریشه آنها و رابطه بین لفظ و معنا و تحول معنایی کلمات می پردازد. قصیده ابن رومی در رثای فرزندش از شاهکارهای قصائد رثای ادبیات عربی قدیم است که به خاطر سرشار بودن از احساسات و عواطف صادق، دارای ظرفیت های بالایی برای نقد معناشناختی است. این مقاله می کوشد تا با بررسی چهار سطح واژگانی، آوائی، نحوی و صرفی، دلالت های معنائی پنهان را در سطوح زبانی قصیده، کشف کند. در بخش معناشناختی واژگانی، واژگان بر اساس حوزه های دلالی بررسی شدند. در بخش آوائی نیز به دلالت آواها و تکرار آنها، در بخش نحوی به دلالت جمله ها و حروف نفی و اسلوب های شرط و در بخش صرفی به دلالت اسم های معرفه و نکره و ضمیرها پرداخته شد. یافته های پژوهش نشان می دهد که تکرار برخی از حروف و حرکات مثل « دال» و « کسره» در قافیه قصیده و استفاده زیاد از جمله های فعلیه، دلالت بر شدت اضطراب و اندوه شاعر دارد. نسبت بالای افعال ماضی نیز دلالت بر این دارد که شاعر به زمان گذشته بیشتر از زمان حال و آینده تعلق خاطر دارد. نسبت بالای اسم های معرفه نیز نشان از این دارد که فرزند شاعر اگرچه در واقعیت مرده و از شاعر دور شده است ولی همچنان در قلب شاعر زنده است وگویا هنوز حضور دارد.دانشگاه شهید بهشتیپژوهشنامه نقد ادب عربی2588-68353120130219تناص قرآنی در شعر «حسان بن ثابت أنصاری»98213FAحجت رسولیالأستاذ المشارک فی اللغۀ العربیۀ و آدابها بجامعۀ الشهید بهشتی0000-0002-0480-8838محمد ظهیریالماجستیر فی اللغۀ العربیۀ و آدابهامصطفی زرگانیالماجستیر فی اللغۀ العربیۀ و آدابهاJournal Article20150513بینامتنیت به عنوان یک سبک ادبی در سال 1966 توسط ژولیا کریستیفا ناقد بلغاری پا به عرصه ی نقد ادبی گذاشت. وبا گسترش این سبک ادبی تفکر استقلال متن ها به پایان رسید. چرا بینامتنیت معتقد است هر متن جدیدی زاییده ی متن های گذشته است. زمانیکه ای سبک ادبی با نام بینامتنیت به ادبیات عربی راه یافت چشم هایبساری از ناقدان را به خود دوخت و مورد توجه بسیاری از آنان قرار گرفت. البته این سبک ادبی در ادبیات عربی در گذشته با نامهای« سرقات، منافسات، اقتباسات، تضمینات، اشاره، تلمیحات و.....» رواج داشت. از آنجایی که کتب آسمانی به ویژه قرآن کریم تاثیر بسزایی در نوشته ها و سروده های ادیبان دارند.در این مقاله سعی شده است تا تاثیر قرآن کریم را بر سروده های حسان بن ثابت انصاری، که به عنوان شاعر پیامبر در آن زمان شهرت یافته بود را با توجه به پدیده ی بینامتنیت مورد کند وکاو قرار گیردو این کاوش در دو محور لفظی و معنایی صورت گرفته است.دانشگاه شهید بهشتیپژوهشنامه نقد ادب عربی2588-68353120130219سبک شناسی مقامات حریری (مطالعه موردی: مقامه سمرقندیه)98214FAمهین حاجی زادهالأستاذة المشارکۀ فی اللغۀ العربیۀ و آدابها بجامعۀ الشهید مدنیکاوه خضریطالب الماجستیر فی اللغۀ العربیۀ و آدابها بجامعۀ تربیۀ مدرسJournal Article20150513نثر عربی، از زمان های گذشته تاکنون، دگرگونیهای فراوانی را در انواع سبک ها و فنون مختلف تجربه کرده و آثار ادبی ارزشمندی را به جا گذاشته است. در قرن چهارم هجری، یک ژانر ادبی جدید با عنوان مقامه به وجود آمد. مقامه یکی از فنون نثری در ادبیات عرب است که در آغاز هدف از آن، آموزش اصول نویسندگی بوده و بعدها شامل همه علوم رایج زمان شد به طوری که علاوه بر حکایات و نوادر، دربردارنده مسائل تاریخی، حکمی و ادبی نیز بود. مقامات حریری بعد از مقامات بدیع الزمان همدانی، از مهم ترین نمونه های ادبی در عصر عباسی به شمار می روند که تعداد آن ها به پنجاه مقامه می رسد. تمام این مقامات حکایت های درامیِ متصنّع و سرشار از پویایی هستند. مقاله حاضر در صدد است با تکیه بر روش توصیفی – تحلیلی، به بررسی سبک شناسی مقامه سمرقندیه در سطوح صوتی، ترکیبی و موسیقایی بپردازد و با شمارش آواها و جمله های این مقامه، زیبایی صوت، جمله ها و جنبه موسیقایی مقامه مذکور را تبیین کند. نتایج مقاله بیانگر این حقیقت است که علاوه بر وجود موسیقی در این مقامه، میان اصوات و جمله ها با دلالتهای آن تناسب وجود دارد.