2024-03-29T19:27:50Z
https://jalc.sbu.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=14366
پژوهشنامه نقد ادب عربی
2588-6835
2588-6835
1395
7
1
ناسازواری تصویری در شعر سیاسی و اجتماعی بدرشاکر سیاب
مجتبی
بهروزی
حسین
ابویسانی
عدنان
اشکوری
هومن
ناظمیان
ناسازواری تصویری، تکنیکی است مبتنی بر بیان تناقض بین دو تصویر متقابل، از شرایط معاصر و یا بین برخی از دادههای میراثی و برخی اوضاع معاصر. شاعر با بهرهگیری از چنین شگردی، گاه جهت بیان اندیشههای درونیاش، به سخن گفتن در لفافه گرایش پیدا میکند و با ایجاد ارتباط میان ناسازههای موجود در یک قصیده، ناهمخوانی بین شرایط فعلی و وضعیت آرمانی را اثبات میکند. بر همین اساس ناسازواری تصویری به عنوان یکی از اساسیترین دستمایههای شعر سیاسی و اجتماعی سیاب محسوب میگردد ، که از طریق آن به صورت زیرکانه و گاه غیر مستقیم به نقد چالشهای جامعه خود میپردازد. وی در بیشتر مواقع با فراخوانی میراث ادبی، تاریخی، دینی، ملی و دگرگونی دلالتهای میراثی فراخوانی شده به دلالتهای معاصر و متناقض، در شعر خود فضایی میگشاید، که گذشته طلایی عربها را در مقابل شرایط معاصر جامعه عربی و به ویژه عراق قرار میدهد . با توجه به گستردگی شکل دوم ناسازواری تصویری و نظر به فراخوانی شخصیت، حکایت و متون میراثی و دگرگونی متناقض آنها ، و همچنین پنهانیتر بودن معنا در بافت شکل دوم، شاعر از نوع دوم ناسازواری تصویری بهرهی بیشتری جسته است.سیاب این شگرد را بیشتر برای مقابله با ظلم حاکمان و سرکوبگریهای سیاسی، تمسخر عقب ماندگی جوامع عربی و عراق، بیداری آنها، تشویق به مقابله با استعمار و... برگزیده است. پژوهش حاضر با روش توصیفی و تحلیلی، دامنهی گونههای مختلف ناسازواری تصویری را، در شعر سیاسی و اجتماعی سیاب مورد ارزیابی قرار میدهد.
2016
04
20
7
49
https://jalc.sbu.ac.ir/article_98280_320f2fdc023156ec245e6121fda98159.pdf
پژوهشنامه نقد ادب عربی
2588-6835
2588-6835
1395
7
1
بررسی و تحلیل سوره انفطار با تکیه بر نظریه ساختارگرایی
مینا
جیگاره
زهرا
صادقی
ساختارگرایی به مانند اسلوب و مذهب فکری و وسیله ای برای واکاوی پا به عرصه ادب گذاشت که سنگ بنای آن بر اساس بینش کلی یا مجموعه ای نظام دار است . و برای بررسی ساختار موضوع باید دید کلی به موضوع را رعایت نمود، بنابراین اسلوب ساختار گرایانه فقط شامل رویدادها و واژگان به تنهایی نیستند بلکه در برگیرنده رابطه ای است که بین آن رویدادها یا واژگان می باشد، و ساختارگرایی، اسلوبی توصیفی است که مستقیما به محتوا توجه نمی کند بلکه بر ساختار محتوا و اجزای تشکیل دهنده و بنای آن که تناسب متن را، با وجود اختلافات و هماهنگی هایش که در آن وجود دارد، تشکیل می دهد تاکید می نماید. ساختارگرایان ادبی به کیفیت معنی بوجود آمده نه خود معنی توجه می کنند، و در مورد خود آن واژه سخن می گویند و اسلوبهای نقدی تقلیدی را رد می کنند.قران همان کتاب مسطور الهی بر اساس ساختار ظریفی بنا شده که خالی از موضوعیت و تناسب و توازن نیست، و محتوای این پژوهش بر دو پایه: تفکیک و ترکیب در فهم سوره انفطار استوار گردیده، زیرا متن قرآن ساختار خاص و دقیقی دارد که خداوند تبارک و تعالی آن را نازل کرده تا گواه و نشانگر معنا و محتوای آن باشد. و برای بررسی ساختار سوره انفطار باید آن را به اجزای تشکیل دهنده اش تحلیل نماییم، و از نظر محتوا و تفاصیل و اجزایش به شکل موضوعی بدون دخالت هیچ فکر و عقیده ای خاص در آن بررسی کنیم.هدف از این مقاله کشف ساختارگرایی فنی موجود در سوره انفطار و چگونگی انجام وظایف زیبایی شناسی، با توجه به اهمیت و میزان تاثیر ساختارگرایی این سوره در مخاطب است.
2016
04
20
50
74
https://jalc.sbu.ac.ir/article_98279_f8de8486044b7e1c7256e8a686c41b3c.pdf
پژوهشنامه نقد ادب عربی
2588-6835
2588-6835
1395
7
1
فرانقد ادبی در آثار سیدمرتضی(ره)
محمدامین
تقوی فردود
علی
صابری
مقالۀ حاضر، توانست با مطالعۀ آثار سیدمرتضی و همچنین آثار نویسندگانی که به بررسی اندیشههای ادبی و نقدی او پرداختهاند، اندیشههای فرانقدی او، را مورد بررسی قرار دهد. بررسی مجموعۀ آثار سیدمرتضی نشان میدهد که سه اثر امالی، الشهاب و طیف الخیال او بیشترین قضایای نقدی ادبی را در خود جای دادهاند و ما تلاش کردیم تا دریابیم سیدمرتضی چه دیدگاههای متمایزی از معاصران و پیشینیان خود داشته است و چه گامهایی در گسترش اندیشه فرانقد ادبی برداشته است و در یک فرایند پژوهشی مبتنی بر روش توصیفی تحلیلی دریافتیم که او با تبیین برخی قضایای نقدی رایج در زمان خود و با بهرهگیری از نظریات نظریهپردازان نقدی و ادبی از جمله «جاحظ»، «ابن قتیبة»، «آمدی» و غیره در کتابهایشان، دانش نقدی خود را ارتقا داده است و با بهرهگیری از دانش خود در سایر زمینهها از جمله کلام، فقه، تفسیر و غیره در این وادی ضمن پرداختن به برخی از نظریات، تئوریها و قضایای نقدی زمان خود، و تئوریهایی چون لفظ و معنی ، نقد بلاغی، اقدام به داوری درباره شیوههای نقدی موازنه و مفاضله کرده است. و در فرایند بررسی و تفسیر آثار ادبی، گاهی خود در قضایای نقدی، نظریهپردازی کرده و شیوۀ نقدی جدیدی را در نقد آثار پیشنهاد داده است.
"نقد ادبی"-"فرانقد"-"سیدمرتضی"-"امالی"
2016
04
20
75
104
https://jalc.sbu.ac.ir/article_98281_bfd05bdb271bbcf263b9eeeeb135e9cb.pdf
پژوهشنامه نقد ادب عربی
2588-6835
2588-6835
1395
7
1
بررسی ابعاد بحران هویت دراشعار «عدنان الصائغ»
صبری
جلیلیان
حامد
صدقی
سید عدنان
اشکوری
صغرا
فلاحتی
«هویت» از مهمترین مؤلفههای شخصیتی انسان و تلقی او از خود یا پاسخ به سؤال «چه کسی بودن» است. در دنیای کنونی، انسان به دلیل وجود تهدیدهای فراوان سیاسی، اجتماعی و فرهنگی دچار بحران شده و بحران هویت در آثار ادبی و به ویژه در شعر شاعران معاصر نمود یافته است. اوضاع سیاسی- اجتماعی چند دهه ی اخیر عراق، شرایط بروز بحران هویت در ادبیات معاصر این کشور را فراهم آورده است. عدنان الصائغ (متولد1955م) شاعر معاصر عراقی از نزدیک شاهد شرایط نابسامان عراق است و ابعاد مختلف فردی و ملی بحران هویت در اشعارش منعکس شده است. نوع زندگی او در عراق و شرایط سیاسی این کشور و مهاجرت اجباری شاعر از عواملی است که بحران هویت را در او ایجاد کرده است. هدف ما در این پژوهش این است که با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی ابعاد مختلف این بحران در اشعار این شاعر مهاجر عراقی بپردازیم.
بحران هویت- شعر معاصر عراق
عدنان الصائغ
2016
04
20
105
130
https://jalc.sbu.ac.ir/article_98275_4b885c5ee39b8dce1443c529c8fc4016.pdf
پژوهشنامه نقد ادب عربی
2588-6835
2588-6835
1395
7
1
مناسبات و کارکردهای قدرت در رمان «اجنحة الفراشة» از محمد سلماوی (بر اساس الگوی کنشی گرماس و نظریه گفتمان میشل فوکو)
خیریه
عچرش
حسن
دادخواه طهرانی
صادق
سیاحی
علی
عدالتی نسب
تحلیل گفتمان، گرایشی بین رشتهای در مجموعۀ دانشهای علوم انسانی و علوم اجتماعی است که از اواسط دهۀ 1960م تا 1970م، ظهور کرده است. این اصطلاح را نخستین بار زلیگ هریس به کار گرفته و بر انواع مختلفی از روایی، قدرت و انتقادی اطلاق میشود. در تحلیل گفتمان تولید یا تقویت یک ایدئولوژی خاص، بررسی سطوح بالاتر جمله، نگاه علمی و کاربردی به متون، قدرت و غیر آن مورد نظر است.این پژوهش بر مبنای تحلیل گفتمان روایی بر اساس الگوی کنشی و مربع معناشناختی گرماس ونظریه تحلیل گفتمان قدرت میشل فوکو تدوین شده است. بر این اساس ابتدا با توجه به الگوی کنشی گرماس، ساختار داستان و ارتباط بین ساختار و متن بررسی و تبیین شد و سیر تحول در فرآیند داستان بر این اساس تبیین و مربع معناشناختی آن تدوین شد و سپس با توجه به نظریه گفتمانی فوکو موضوع قدرت و بررسی ارتباطات ساختاری و کلامی آن در متن تبیین شد. نتایج حاکی از آن است که نویسنده بر مبنای ساختار و پیرنگی دقیق سیر تحول در داستان را به اشکال متنوعی بیان کرده و سیر فعالیت کنشگران با توجه به اهداف پیش روی آنها مشخص شده است. در سیر فعالیت کنشگران و مسیر تحول آنها از یک سو و مربع معنایی رمان از سوی دیگر قدرت نقشی اساسی دارد. در این رمان همچنین نویسنده به مناسبات قدرت، قدرت و مردم و ارتباطات بین آنها، نقش قدرت بر مردم و کنترل آنها پرداخته و با متنی انتقادی بر علیه قدرت حاکم بر مصر به پا خواسته و با محکوم کردن نگاهی قدرتمندانه به مردم عادی و مشکلاتشان از آنها دفاع کرده است.
2016
04
20
131
170
https://jalc.sbu.ac.ir/article_98276_ae6a4da8efb4c13d6bc46f053d6d3093.pdf
پژوهشنامه نقد ادب عربی
2588-6835
2588-6835
1395
7
1
خوانش پسااستعماری تجربهی مهاجرت در رمان «أصابع لولیتا» اثر واسینی الاعرج از دیدگاه هومی بابا
سید حسن
فاتحی
فرامرز
میرزائی
بی بی راحیل
سن سبلی
مهاجرت یکی از موضوعات مهم نقد پسااستعماری است و رمان اصابع لولیتا اثر واسینی الاعرج، رماننویس معاصر الجزائری از جمله رمانهایی است که به مساله مهاجرت از شرق به غرب میپردازد. این پژوهش برآن است این مساله را در رمان یادشده از دیدگاه هومی بابا- از نظریهپردازان این نقد، مورد ارزیابی قراردهد. هومی بابا، مهاجر را در ارتباط با یادآوری خاطرات، تغییر هویت و برخورد «من» (استعمارگر) و «دیگری» (استعمارزده)، میداند. مساله اصلی این پژوهش، بررسی این مولفهها در این رمان است و در این راستا از روش توصیفی تحلیلی استفاده شدهاست. نتایج نشان میدهد در این رمان، شخصیتهای مهاجر با وجود تفاوت در اتکا به خاطرات، زمان و مکان گذشته را از طریق اموری چون: قرائن حالیه، اشیاء، یادگاریهای الجزائر، مکانها، سخنان اشخاص و امور طبیعی به یاد میآورند و با زندگی در فضای سوم، دچار پیوندخوردگی هویتی شدهاند و این امر در مولفههایی چون زبان، دین، ملیت، نام و دین نمود یافتهاست و به دلیل ارتباط مستقیم «من» و «دیگری» با وجود تلاش «دیگری» برای از بینبردن فاصله، همچنان در مقام «دیگری» است و دیگریتسازی از طریق تاکید بر تفاوتها، ضمایر جمع غائب، رسانه و بازنمایی کلیشهها، نژادپرستی، تکیه بر گذشته صورت پذیرفتهاست.
تجربه مهاجرت- اصابع لولیتا- واسینی الاعرج- هومی بابا
2016
04
20
171
198
https://jalc.sbu.ac.ir/article_98277_468dd2de5ed695b9a6af0149046e0a25.pdf
پژوهشنامه نقد ادب عربی
2588-6835
2588-6835
1395
7
1
پژوهشی در شعر انقلاب یمن (ما بین سالهای 1340 تا 1360میلادی)
مصطفی
مهدوی آرا
چکیدهانقلاب سالهای 48 و 62 میلادی و حضور بیش از یک سدهای استعمار انگلیس در خلیج عدن، تحولات عمیقی در امور سیاسی و اجتماعی یمن ایجاد کرد که بازتاب آن را میتوان در شعر و ادبیات این کشور جست.شعر پایداری یمن پس از این حوادث تا اعلام حکومت جمهوری و خروج استعمار و اتحاد یمن شمالی و جنوبی، از نظر مضمون و محتوی دگرگونیهای زیادی را پشت سر گذاشت. این پژوهش در صدد است به روش توصیفی – تحلیلی به بررسی شعر پایداری یمن و مطالعهی عوامل شکلگیری این ادبیات و مولفههای آن بپردازد.آنچه ضرورت انجام این تحقیق را تبیین میسازد، دور ماندن این مقوله از نگاه پژوهشگران و عدم توجه شایستهی محققان محترم به این موضوع میباشد و شاید شرایط کنونی حاکم بر کشور یمن ضرورت انجام جستار حاضر را نمایانتر سازد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان میدهد: شعر پایداری یمن متأثر از افکار و اندیشههای اندیشمندانی همچون سید جمال الدین اسدآبادی، محمد عبده و ... و در نتیجهی مبارزه با استبداد داخلی و استعمار خارجی شکل گرفته است و رهیافت آن را میتوان انقلاب سالهای 1948 و 1962 م.، تشکیل حکومت جمهوری یمن، خروج استعمار و اتحاد یمن شمالی و جنوبی دانست.
کلیدواژگان: یمن
شعر پایداری
عوامل شکلگیری
مولفهها
2016
04
20
199
242
https://jalc.sbu.ac.ir/article_98278_7b83d8c39a0832e76174e5f4def41a52.pdf