نویسندگان
1
هیات علمی (استادیار)دانشگاه علوم پزشکی اصفهان دانشکده مدیریت واطلاع رسانی پزشکی
2
هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان دانشکده مدیریت واطلاع رسانی پزشکی
,
نوع مقاله : علمی - پژوهشی
چکیده
دیدگاه عقلانی ابوهلال عسکری درنقد شعرچکیدهتفاوت دیدگاه ناقدان ادبی در مورد خاستگاه ، هدف و منطق شعر ، نظرات مختلفی را درمورد خطای شاعران به وجود آورده است . ابو هلال درکتاب الصناعتین خطاهای شاعران را فراتر از گستره نحو ، وزن و قافیه بررسی کرده است. وی هرچنددراین کتاب به لزوم تفاوت زبان شعرو زبان معمولی اشاره کرده است امادرنقدابیات ؛ با نگاهی مبتنی بر نقد منطقی ، حرکت شاعر را به قواعد عقلانی وقانونهای وضعی وتنگناهای لفظی محدود ساخته است و هیچ گونه خطایی را برای شاعران متاخر جایز ندانسته است . وی با چنین دیدگاهی با ذکر شواهدی از خطای شاعران تازیانه انتقادخودرابرپیکر ابیات. آنان فروآورده است انواع خطاهایی را که وی در «الصناعتین» مطرح ساخته در عنوان‌های اصلی و فرعی عنوان‌بندی وشرح نمودیم تا از سویی مطالب پراکنده ساختاری شکل گرفته یابد و بیانگر نگاه کلی ابو هلال به موضوع باشد واز سوی دیگر این تقسیم‌بندی و شرح بتواند راهنمایی عملی برای نقد شعر از زوایای گوناگون گردد . این نوشتارخطاهای شعری را ازنظرابوهلال درشش عنوان اصلی : خطای عرضی ، خطای منطقی ،خطا دروصف وتشبیه ، مخالفت باعرف ، خطای واژگانی ومعنای مکشوف ، تقسیم نموده است ودرهرعنوان اصلی ، عنوانهایی فرعی را با ذکرابیات موردنظر ابوهلال مطرح ساخته وبه شرح خطای ابیات ازنظرابوهلال ودرمواردی به نقدنظراوپرداخته است .کلمات کلیدی: خطای شعری، ابوهلال، الصناعتین، نقد منطقی، خطای عرضی
- ابن قتیبه، ابومحمد عبدالله بن مسلم، الشعروالشعراء، دارالثقافه، بیروت، لبنان
- ابوتمام، دیوان، الخطیب التبریزی، جزء اول، قدم له و وضع حوامشه وفهارسه، راجی الاسمر، بیروت الناشر دارالکتاب العربی ( 1413ه-ج 1922 م )
- ابوهلال، الصناعتین (معیار البلاغه 1372) با تر جمه کتاب صناعتین (نظم ونثر عربی) ترجمه محمد جواد نصیری، انشارات دانشگاه تهران،
- ارسطو (1382 )، فن شعر،ترجمه عبدالحسین زرین کوب، امیر کبیر، تهران،چاپ چهارم
- بحتری، دیوان، شرح وضبطه ومقدم له ایمان البقاعی جزء الاول موسسه الاعلمی للمطبوعات، (1422ه-ق-2001م)
- جریر، شرح دیوان، قدم له و شرحه، تاج الدین شلق، الناشر الدار الکتاب العربی، بیروت 1415 هجری-1994 میلادی
- حسینی نژاد، حسینقلی. (1374). نگاهی به ترجمهی کتاب الصناعتین، مجلهی دانشگاه انقلاب، شماره 2، ص 266-205
- رضایی اردانی، فضل الله. (1392). نگاهی به پیشینهی مطالعات علوم بلاغی در ادبیات عرب، آینهی میراث، شماره 52، ص 129-310
- طباطبایی، سمیه السادات. (1396). ایرانیات کتاب الاوائل ابوهلال عسکری، پژوهشهای ایرانشناسی، سال 7، شماره 1، ص 105-89
- العسکری، ابی هلال الحسن بن عبدالله بن سهل، الصناعتین، تحقیق علی محمد البجاوی، ومحمد ابوالفضل ابراهیم، المکتبه العصریه2006 م
- الغراوی، نعمه رحیم، النقد اللغوی عندالعرب حتی نهایه القرن السابع الهجری، (1978) وزاره الثقافه و الفنون، الجمهوریه العراقیه
- محبتی، مهدی. (1384)، الصناعتین ابوهلال و نقش و جایگاه آن در نقد و ادب اسلامی- ایرانی، مجلهی نامه، انجمن،پاییز 1384، شماره 19 (139-154 )
- معینی، منصوره. (1392). شکوه نگاه (بررسی نظریههای ادبی)، مرکز نشر دانشگاهی
- هاشمی احمد جواهر البلاغه، تصحیح وترجمه دکتر محمود خرسندی، دکتر حمید مسجد سرایی، انتشارات پیام نو آوران، 1390
- یاقوت حموی. (1993). معجم الادباء، ج 2، تصحیح احسان عباس، بیروت، دارالغرب الاسلامی
)