چکیده

     کیفیت هر داستانی به نوع ارائۀ عناصر آن داستان از سوی نویسنده، مرتبط است. عناصر داستان عبارتند از پی‌رنگ، شخصیت، درونمایه، زاویۀ دید، صحنه و فضاء، که هر کدام تاثیر بسزایی در پیشبرد داستان دارند. از جمله انواع ادبی که ادبیات ملت‌ها در قالب آن عرضه می‌شود، داستان کودک است. "جاسم محمد صالح"، از جمله داستان‌نویسان عراقی است که عمدۀ آثار وی در حیطه همین نوع ادبی قرار گرفته است. پژوهش حاضر با تکیۀ بر شیوۀ توصیفی-تحلیلی، درصدد است تا براساس نظریۀ ریمون کنان، به بررسی و تحلیل عناصر 20 داستان‌ وی در حوزه ادبیات کودک بپردازد تا از این رهگذر در کنار دست یافتن به تفاوت میان عناصر داستان‌های کودک و بزرگسال، چگونگی کاربرد عناصر داستان از سوی نویسنده و میزان موفقیت وی در این نوع ادبی برای خواننده مشخص گردد. آنچه حاصل شد اینکه عناصر داستان چه در داستان‌های کودک و چه در داستان­های بزرگسال همگی شبیه هم هستند؛ تنها بسته به هدفی که دنبال می‌کنند در نوع شکل‌گیری باهم متفاوتند. پی‌رنگ داستان‌های "جاسم محمد صالح" به دلیل آنکه مجال کافی جهت تغییر مسیر داستان وجود ندارد، غالبا یک پی‌رفتی است. درونمایۀ داستان‌های بررسی شده بیشتر شامل مسائل اخلاقی، تعلیمی و تربیتی مانند احترام گذاشتن به دیگران، دوری از تکبر، خوددار بودن، قانع بودن است؛ از این رو می‌توان گفت که جهت فکری نویسنده، القای چنین مفاهیمی به کودکان است. دیگر اینکه زاویۀ دید در تمام داستان‌ها به جز یک داستان، دانای کل یا سوم شخص است که طبق نظر ریمون کنان در این نوع داستان، فرصت تغییر زاویۀ دید بسیار کم است.