چکیده

معناشناسی شناختی از جمله الگوهای نوین در مطالعه زبان است که به بررسی رابطه میان ذهن، ادراکات حسی بشر و عناصر زبانی می‌پردازد. در حقیقت این الگو شیوه مفهوم‌سازی اطلاعات را در ذهن مورد واکاوی قرار می‌دهد. «طرحواره تصویری» از بنیادی‌ترین رویکردهای معناشناسی شناختی است که در نتیجه تعامل انسان با جهان پیرامون و بر اساس تجربیات زیستی او به صورت مفاهیم انتزاعی در ذهن شکل می‌گیرد. ساختار روشن و معنی‌دار طرحواره‌ها می‌تواند پایگاهی برای تشکیل نگاشت‌های استعاری و درک حوزه‌های پیچیده عقلی باشد؛ بر این اساس هدف از انجام پژوهش حاضر آن است که بر مبنای روش توصیفی - تحلیلی و با تکیه بر نظریه جانسون، ضمن بررسی سه نظام طرحواره‌ای حجمی، قدرتی و حرکتی، چگونگی بازنمود تجارب زیستی در ذهن شاعر، پیوند جهان‌بینی او با طرحواره‌های سه‌گانه همچنین قابلیت این نظام‌ها در عینی ساختن امور انتزاعی مورد بررسی قرار گیرد. یافته‌های پژوهش بیانگر آن است شاعر به منظور برانگیختن روحیه مبارزه‌طلبی در مخاطبین، مضامین انقلابی مورد نظرش را با استفاده از عناصرحسی‌ادراکی و تجارب فیزیکی روزمره به شیوه‌ای ملموس بیان نموده‌است. او طرح ذهنی حجم را برای تجسم مفهوم «هویت»، طرحواره حرکتی را برای عینیت بخشیدن به مضمون «دست‌یابی به اهداف و آرمان‌های اجتماعی» و طرحواره‌های قدرتی را به عنوان ابزاری برای نشان دادن «پایداری ملت فلسطین» به کار برده است. بر اساس نتایج پژوهش، طرحواره‌های مذکور شناختی دقیق از ذهنیات، جهان‌بینی و ابعاد شخصیتی سمیح‌القاسم به دست می‌دهند؛ این نظام‌ها، سراینده را شخصیتی انسان‌گرا، آرمان‌خواه و متعهد به اجتماع همچنین فردی با عزت نفس بالا و سرشار از عواطف حماسی نشان می‌دهند.