نوع مقاله : مقاله پژوهشی
چکیده
«عن» یکی از حروف جر است که عموم نحویان آن را مفید مجاوزه می‌دانند؛ اما معنای دقیقی برای مجاوزه ذکر نمی‌کنند و تنها از طریق مثال مجاوزه را توضیح می‌دهند. همچنین، علاوه بر مجاوزه معانی فراوان دیگری را نیز برای «عن» ذکر می‌کنند که هیچ رابطه‌ای آن‌ها را به یکدیگر نمی‌پیوندد. این جستار در‌صدد بوده است با روش توصیفی – تحلیلی و مبتنی بر نظریه اصل معنا و استدلال و استناد به کاربرد «عن» در آیات قرآن، معنای واحدی برای «عن» بیابد به‌گونه‌ای که همه کاربرد‌های «عن» در قرآن و عموم کاربرد‌های غیر شاذ آن در زبان عربی را به‌گونه‌ای دقیق و قابل قبول بر‌اساس این معنای اصلی تحلیل کند. از این جستار به‌دست آمد: معنای «عن» در قرآن همه‌جا به همان معنایی است که نحویان از آن به مجاوزه تعبیر می‌کنند. مجاوزه به معنای دوام بُعد و حفظ فاصله است و باید در آن، نوعی ابهام لحاظ گردد؛ پس اصولا نباید از «عن» ابتداء را فهمید و کاربرد «عن» به‌جای «من» صحیح نیست. چیزی که «عن» را در برخی مواقع به «من» شبیه می‌سازد، معنای وساطت است که حاصل بُعد و ابهام مستفاد از مجاوزه است. همچنین، هیچ‌کدام از معانی ابرازی نحویان و مفسران برای کاربرد «عن» به‌جای سایر حروف اثبات نشد و تحلیل «عن» در همه این نمونه‌ها با معنای مجاوزه، آسانتر و دقیقتر بود.
)