نوع مقاله : علمی - پژوهشی
چکیده
چندصدایی، یکی از اصیلترین نظریاتی است که نظریه پرداز روسی، میخائیل باختین مطرح کرده و زمینه ساز پژوهشهای جدیدی در مورد پیچیدگیهای نثر رمان شده است. باختین،در ژانر رمان،ظرفیتی برای میدان دادن به صداهای متنافر میبیند که به اعتقاد او در سایر انواع ادبی یافت نمیشود. در رمان چندآوا، به دلیل عدالت موجود در فضای آن، صدای شخصیتهای مختلف به گوش مخاطب میرسد که اجازه دارند علاوه بر اظهار نظر، حتی با نظر نویسنده نیز مخالف باشند؛ همچنین بین متن رمان چندصدا و متون دیگر ارتباط و گفت وگو برقرار میشود و صدای آنها نیز به گوش می رسد. به تدریج مفهوم گفتگومداری در گسترة نقـد و نظریههای مطالعات ادبی پویاتر و گستردهتر شـد، بـه گونـهای که آراء و ملاحظـات متکثـر و متنوعی به بار آورد. از جمله رمانهایی که ظرفیت چندصدایی در آن مشهود است، رمان «رحیل» اثر خانم جهاد الرجبی، نویسنده معاصر و فلسطینی تباری است که با اینکه نگاهی اسلامگرا به مساله مقاومت فلسطین دارد، اما دیدگاه خود را به شخصیتهای داستان تحمیل نمیکند و آنها به دلیل دموکراسی موجود در رمان به بیان ایدئولوژی و دیدگاههای خود درباره مسائل گوناگون از جمله مقاومت و تسلیم میپردازند. رمان رحیل به دلیل گفتگومداری و ابراز آزادانه جهانبینی شخصیتهای داستانی و با بهرهمندی از مؤلفههای چندصدایی مطابق نظریه میخائیل باختین، مثل گفتوگو، بینامتنیت و کارناوال میتواند جزء رمانهای چندصدا قرار بگیرد؛ لذا نگارنده در این پژوهش بر آنست که به بررسی تکنیک چندصدایی در رمان رحیل یکی از برجسته ترین آثار جهاد الرجبی است از منظر نقد ادبی بپردازد.
کلیدواژهها