چکیده

واژۀ «قَرْن» در بسیاری از زبان‌های کهن سامی با اندکی اختلاف در چگونگی تلفّظ، کاربرد داشته است. اگرچه «قرن» در تمامی این زبان‌ها به معنای «شاخ» به کار رفته است، ولی این واژه به جز معنای حقیقی، معانی مجازی دیگری نیز دارد که در هر زبانی با زبان دیگر متفاوت است. از جمله این‌که معنای مجازی قرن در زبان عربی با زبان عبری متفاوت است. با توجه به این که یهودیان یثرب سؤالاتی را دربارۀ «ذوالقرنین» مطرح کرده‌اند که خود ریشه در عهد قدیم کتاب مقدّس دارد، پس کلید فهم دقیق ترکیب ذوالقرنین را باید در واژۀ قرن و دلالت‌های معنایی آن در زبان عبری، به ویژه در اسفار عهد قدیم جست‌وجو کرد. این امر می‌تواند ما را در یافتن مصداق ذوالقرنین نیز یاری کند. با مراجعه به اسفار متعدد عهد قدیم متوجه می‌شویم که قرن (قِرِن קֶרֶן) افزون بر شاخ، در معانی دیگری، همچون قدرت، زور، شکوه، فرزند و حکومت نیز به کار رفته است. همچنین ذوالقرنین در سِفر دانیال صفت قوچ دو شاخی است که ابتدا به غرب و سپس به شمال و جنوب شاخ می‌زند، یعنی این‌که ابتدا به غرب و بعد به شمال و جنوب تسلط می‌یابد و در همین سفر از این قوچ به «پادشاهان ماد و فارس» تعبیر شده است. بنابراین، باید در میان پادشاهان ماد و فارس به دنبال ذوالقرنین بگردیم. از آن‌جایی که این پژوهش در حوزۀ زبان و ادبیات تطبیقی میان زبان عربی و عبری قرار دارد، ما نیز از روش نقد تطبیقی بهره برده‌ایم.