نوع مقاله : مروری
چکیده
داستان کوتاه در دهه هشتاد قرن نوزدهم میلادی در غرب ظهور کرد و همزمان با تحولات سیاسی و اجتماعی نیمة اول قرن معاصر ایران و کشورهای عربی، وارد این سرزمین‌ها شد. داستان کوتاه با تلاش و ابتکار ادیبان و روشنفکران بزرگی چون مصطفی لطفی المنفلوطی در مصر و محمدعلی جمال‌زاده در ایران به یکی از مهم‌ترین انواع ادبی در این کشورها تبدیل شد و توجه خوانندگان بسیاری را به خود معطوف ساخت. این دو ادیب، نویسندگانی تأثیرگذار و پیشگام در ادبیات داستانی کشورهای خود هستند. با توجه به هم‌عصر بودن آن دو و زندگی در شرایط اجتماعی، فرهنگی و سیاسی تقریباً مشابه و تشابه سیر تکوین ادبیات داستانی در ایران و مصر، وجوه اشتراک بسیاری در مضامین و سبک داستان‌پردازی منفلوطی و جمال‌زاده مشاهده می‌شود که بررسی و تبیین آن ضروری می‌نماید. این پژوهش با روش تحلیلی و مقایسه‌ای و براساس رویکرد آمریکایی در ادبیات تطبیقی، به مقایسه شیوة نگارش، مضمون، پرداخت و عناصر داستان کوتاه این دو ادیب پرداخته و وجوه اشتراک و تفاوت آن‌ها را بیان کرده است. این بررسی نشان می‌دهد که این دو نویسنده، باوجود تفاوت در زبان، شباهت‌های فراوانی در مضمون و اسلوب نگارش داشته و با زبانی انتقادی به بیان مشکلات جامعة خود پرداخته‌اند.
)