تعلق عام و تعلق خاص در متعدیسازی فعل

اسماعیلی طاهری, احسان

نویسنده

احسان اسماعیلی طاهری

دانشگاه سمنان

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

چکیده

دیر زمانی است که نحویان دربارة نوع ارتباط بعضی جارومجرورها با فعل و شبه فعل اختلاف نظر دارند یااظهار نظر کاملی نکردهاند؛ اما بررسی جارومجرورهای مختلف نشان می دهد که ارتباط آنها با فعل و شبهفعل شدت و ضعف یا درجات و مراتب دارد. با این دید، فقط فعلی که همیشه با حرف جر خاصی به کارمیرود متعدی با واسطه است و متقابلاً فعلهای دیگری که با یک حرف  جر عام و غیر دائمی به کارمیروند فقط متمم یا قید گرفتهاند نه مفعول و لزوم و تعدیِ آنها به وسیلۀ آن حرف جر عام تغییر نکردهاست. مقالۀ حاضر با ادعای تفکیک دقیق دو گونه ارتباط میان فعل با جارومجرور، قائل به دو گونه تعلقعام و تعلق خاص شده و دلایلی برای اثبات این ادعا به دست داده است.

کلیدواژه‌ها

مراجع

- ابن عقیل، بهاء الدین عبدالله، ( 1376 )، شرح ابن عقیل، طهران: ناصر خسرو.
- ابن الناظم، بدرالدین محمد، ( 1362 )، شرح ألفیة ابن مالک، طهران: ناصر خسرو.
- ابن هشام، جمال الدین، ( 2008 )، أوضح المسالک إلی ألفی ة ابن مالک ، تحقیق و أضافات
لمحمد محیی الدین عبدالحمید، بیروت و صیدا: المکتبه العصریه.
، شرح شذور الذهب، مراجعة و تصحیح یوسف الشیخ محمد ،---------------- -
البقاعی، بیروت: دار الفکر.
)، مغنی اللبیب عن کتب الأعاریب، قم: منشورات مکتبة آیة ) ،---------------- -
(69/6) پژوهشنامۀ نقد ادب عربی شمارة 11
تعلق عام و تعلق خاص در متعدیسازی فعل 37
الله المرعشی النّجفی.
- ابن یعیش، موفق الدین ابن علی، بیتا، شرح مفصل الزمخشری، تحقیق و مراجعة أحمد السید
أحمد و اسماعیل عبدالجواد عبدالغنی، القاهرة: المکتبة التوفیقیة.
- أبوطالب، میرزا، (بی تا)، حاشیة أبوطالب بر شرح سیوطی، قم.
- أبوالمکارم، علی، ( 2007 )، الجملة الفعلیة، القاهرة: مؤسسة المختار.
- الأزهری، الشیخ خالد، (بی تا)، شرح التصریح علی التوضیح، بیروت: دار الفکر.
- جماعة من کباراللغویین، (بی تا)، المعجم العربی الأساسی، المنظمة العربی ة و الثقافة و العلوم،
لاروس.
- الجواری، أحمد عبدالستار، ( 1996 )، نحو الفعل، بیروت: الموسسه العربیة للدراسات والنشر.
- حسن، عباس، (بی تا)، النحو الوافی، تهران: ناصر خسرو.
- الخضریِ، محمد بن مصطفی، ( 2010 )، حاشیة الخُضری علی شرح ابن عقیل علی ألفیه ابن
مالک تصحیح و تشکیل یوسف الشیخ محمد البقاعی، بیروت: دار الفکر.
- الدسوقی، إبراهیم، ( 2008 )، المجال الدلالی للفعل و معنی حرف الجر المصاحب له، القاهرة: دار
غریب.
)، مجال الفعل الدلالی و معنی حرف الجر المصاحب له، القاهرة : دار ) ،----------- -
غریب.
- سیبویه، ابوبشر عمر بی عثمان، (بی تا)، الکتاب، تحقیق و شرح عبدالسلام هارون، بیروت : دار
التاریخ.
- السیوطی، جلال الدین عبدالرحمن بن أبی بکر، ( 2007 )، الأشباه و النظائر فی النحو ، تحش یة
غرید الشیخ، بیروت: دار الکتب العلمیة.
)، همع الهوامع فی شرح جمع ) ،------------------------------- -
الجوامع، تحقیق أحمد شمس الدین، بیروت: دار الکتب العلمیة.
- الشرتونی، رشید، ( 1366 )، مبادئ العربیة، تهران: اسماعیلیان.
- الشمسان، أبو أوس إبراهیم، ( 1987 )، قضایا التعدی و اللزوم فی الدرس النحوی، جدة : مطبعة
المدنی.
- الصبان، محمد بن علی، ( 2009 )، حاشیة الصبان علی شرح الأُشمونی علی ألفیه ابن مالک ،
بیروت: دار الفکر.
- ضیف، شوقی، (بی تا)، تجدید النحو، قم: نشر أدب الحوزة.
(69/6) پژوهشنامۀ نقد ادب عربی شمارة 11
تعلق عام و تعلق خاص در متعدیسازی فعل
8
- --------------، (بی تا)، تیسیرات ُلغویة، القاهرة: دار المعارف.
- عکاشة، عمر یوسف، ( 2003 )، النحو الغائب، بیروت: المؤسسة العربیة للدراسات و النشر.
- الغلایینی، مصطفی، (بی تا)، جامع الدروس العربیة، تهران: ناصر خسرو.
- فرشیدورد، خسرو، ( 1382 )، دستور مفصل امروز، تهران: سخن.
)، فعل و گروه فعلی و تحول آن در زبان فارسی، تهران: سروش. ) ،----------- -
- المبرد، أبوالعباس محمد بن یزید، ( 2010 )، المقتضب ، تحقیق محمد عبدالخالق عض یمة،
بیروت: عالم الکتب.
- المرادی، بدر الدین الحسن بن قاسم المرادی، ( 2005 )، توضیح المقاصد و المسالک بشرح ألفیه
ابن مالک، تحقیق أحمد محمد عزوز، بیروت: المکتبة العصریة.
- مصطفی، إبراهیم وآخرون، (بی تا)، المعجم الوسیط، استانبول: دار الدعوة.
موسی بن محمد ابن الملیانی الأحمدی)، 1369 ش، معجم الأفعال المتعدی ة ) « نویوات » -
بحرف، طبعة أوفسیت، بی جا، بی نا.
- نعمة، أنطوان و آخرون، ( 2001 )، المنجد فی اللغة العربیة المعاصرة، بیروت: دار المشرق