,
نوع مقاله : علمی - پژوهشی
چکیده
نظریه ساختارگرایی از جمله مهمترین نظریه های نقد ادبی است که در نیمه دوم قرن بیستم، مطالعات ادبی را در اروپا و آمریکا تحت تأثیر خود قرار داد و دگرگون ساخت. این نظریه، همانند سایر نظریه های نقد ادبی در چند دهه اخیر از طریق ترجمه وارد حوزه مطالعاتی نقد ادبی در جهان عرب شد. به همین دلیل بیشتر کتابهایی درباره ساختارگرایی به زبان عربی نوشته شده، ترجمه از کتابهای غربی است. در این مقاله سعی شده کتاب «نظریة البنائیة فی النقد الأدبی» مورد نقد بررسی قرار گیرد. این کتاب یکی از آثار ارزشمند در این حوزه است که در اواخر دهه 70 قرن بیستم توسط صلاح فضل از ناقدان برجسته مصر و جهان عرب، تألیف شده است. او در این کتاب برای نخستین بار در جهان عرب به معرفی رویکرد ساختارگرایی در علوم مختلف و کاربردهای آن در نقد ادبی و در دو حوزه نقد شعر و داستان می پردازد. اما اکتفا به مباحث نظری، فقدان مباحث عملی و عدم توجه به نقد و بلاغت قدیم عربی-اسلامی مهمترین معایب این کتاب به شمار می رود.
- فهرست منابع
- اسکولز، رابرت. (1383) درآمدی بر ساختارگرایی در ادبیات ، فرزانة طاهری ، چاپ دوم ،تهران ، آگاه.
- امامی، نصرالله. (1382) ساخت گرایی و تحلیل ساختاری همراه با نمونه و تحلیل ، چاپ اول ، اهواز ، رسش .
- برتنس، هانس، (1384) مبانی نظریه ادبی ، محمد رضا ابوالقاسمی ، چاپ اول ، تهران : نشر ماهی.
- پراپ ، ولادیمیر. (1368) ریخت شناسی قصه های پریان ، فریدون بدره ای ، چاپ اول ، توس.
- الجیلانی ، حلام ، (2004) « المناهج النقدیة المعاصرة من البنیویة الی النظمیة » ، الموقف الأدبی ، کانون الأول، العدد 404 ، اتحاد الکتاب العرب بدمشق
- حمودة، عبدالعزیز. (2001) المرایا المقعرة؛ نحو نظریة نقدیة عربیة، عالم المعرفة، مطابع الوطن، الکویت.
- دیوان العرب، 30/12/2007 http://www.diwanalarab.com/spip.php?article11716
- سلدن، رامان؛ (1377) راهنمای نظریه ادبی معاصر، عباس مخبر، چاپ دوم، تهران، طرح نو.
- شایگان فر، حمید رضا، (1380) نقد ادبی، چاپ اول، تهران، انتشارات دستان.
- صالح، شریف، الندوة / حوار مع صلاح فضل http://www.arabicnadwah.com/interviews/salahfadhel1.htm
- صفوی، کورش. (1383) از زبان شناسی به ادبیات ، جلد اول : نظم ، چاپ دوم ، تهران ، سوره مهر.
- علوی مقدم، مهیار، (1377) نظریه های نقد ادبی معاصر؛ صورت گرایی و ساختارگرایی، چاپ اول، تهران، سمت.
- العید، یمنی، (1985) فی معرفة النص (دراسات فی النقد الأدبی) بیروت، الطبعة الثالثة، دارالآفاق الجدیدة.
- فضل، صلاح؛ (2007) علم الأسلوب و النظریة البنائیة، الطبعة الأولی، القاهرة و بیروت، دارالکتاب المصری و دارالکتاب اللبنانی.
- فضل، صلاح، (2002) مناهج النقد المعاصر، الطبعة الأولی، القاهرة، میریت للنشر و المعلومات.
- فضل، صلاح. (2000) النظریة البنائیة فی النقد الأدبی، الطبعة الثانیة، القاهرة، دارالشروق.
- المصری الیوم (1/9/2011) http://www.almasryalyoum.com/news/details/10774
- محمدی، محمد هادی. (1378) روش شناسی نقد ادبیات کودکان ، چاپ اول، تهران : سروش.
- ناظمیان، هومن. (1393) از ساختارگرایی تا قصه (تحلیل داستان از زبان حیوانات در ادبیات قدیم عربی بر مبنای الگوی ساختارگرایی پراپ). چاپ اول، تهران، انتشارات امیرکبیر.
- ویکیدبدیا الموسوعة الحرة http://ar.wikipedia.org
- یوسف حامد جابر ، «المفاهیم الأساسیة للبنیویة» ، تشرین الأول 1995 ، الموقف الأدبی ، العدد 294 ، اتحاد الکتاب العرب بدمشق.
)