نویسندگان
1
دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکزی
2
دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی
,
نوع مقاله : علمی - پژوهشی
چکیده
مقالۀ حاضر، توانست با مطالعۀ آثار سیدمرتضی و همچنین آثار نویسندگانی که به بررسی اندیشه‌های ادبی و نقدی او پرداخته‌اند، اندیشه‌های فرانقدی او، را مورد بررسی قرار دهد. بررسی مجموعۀ آثار سیدمرتضی نشان می‌دهد که سه اثر امالی، الشهاب و طیف الخیال او بیشترین قضایای نقدی ادبی را در خود جای داده‌اند و ما تلاش کردیم تا دریابیم سیدمرتضی چه دیدگاه‌های متمایزی از معاصران و پیشینیان خود داشته است و چه گام‌هایی در گسترش اندیشه فرانقد ادبی برداشته است و در یک فرایند پژوهشی مبتنی بر روش توصیفی تحلیلی دریافتیم که او با تبیین برخی قضایای نقدی رایج در زمان خود و با بهره‌گیری از نظریات نظریه‌پردازان نقدی و ادبی از جمله «جاحظ»، «ابن قتیبة»، «آمدی» و غیره در کتاب‌هایشان، دانش نقدی خود را ارتقا داده است و با بهره‌گیری از دانش خود در سایر زمینه‌ها از جمله کلام، فقه، تفسیر و غیره در این وادی ضمن پرداختن به برخی از نظریات، تئوری‌ها و قضایای نقدی زمان خود، و تئوری‌هایی چون لفظ و معنی ، نقد بلاغی، اقدام به داوری درباره شیوه‌های نقدی موازنه و مفاضله کرده است. و در فرایند بررسی و تفسیر آثار ادبی، گاهی خود در قضایای نقدی، نظریه‌پردازی کرده و شیوۀ نقدی جدیدی را در نقد آثار پیشنهاد داده است.
- - ابن خلکان. (بی تا). وفیات الأعیان و أنباء أبناء الزمان. تحقیق احسان عباس. لبنان: دارالثقافة.
- - ابن سلام، محمد. (1980م). طبقات فحول الشعراء. تحقیق حمود محمد شاکر. جدة: دارالمدنی.
- - ابن منظور، محمد بن مکرم. (1414ق). لسان العرب. بیروت: دار صادر.
- - ابن قتیبه، دینوری. (1423ق). الشعر و الشعراء. قاهره: دار الحدیث.
- - اصفهانی، ابوالفرج. (1994م). الأغانی. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
- - آمدی، حسن بن بشر. (بی تا). الموازنة بین شعر أبی تمام و البحتری. تحقیق احمد صقر. قاهره: دارالمعارف.
- - امین، أحمد. (1972م). النقد الأدبی. قاهره: مکتبة النهضة المصریة.
- - امین، سید محسن. (بی تا). أعیان الشیعة. بیروت: دار المعارف للمطبوعات لبنان.
- - بحرانی، یوسف. (1998م). الکشکول. بیروت: دار و مکتبة الهلال.
- - تنوخی، محسن بن علی. (1975م). الفرج بعد الشدة. تحقیق عبود الشالجی. بیروت: دار صادر.
- - توحیدی، أبوحیان.(2003م). الإمتاع و المؤانسة. تحقیق هیثم خلیفة الطعیمی. بیروت: مکتبة العصریة.
- - جاحظ، عمرو بن بحر. (بی تا). البیان و التبیین. تحقیق عبد السلام محمد هارون. بیروت: دار و مکتبة هلال.
- - جاسم، محمد باقر. (2009م). «نقد النقد أم المیتانقد محاولة فی تأصیل المفهوم». مجله ی عالم الفکر. ش 3.
- - حسنی، سعد داحس ناصر. (2008م). «الخطاب النقدی عند الشریفین الرضی و المرتضی». رساله ی کارشناسی ارشد به راهنمایی فاروق محمود الحبوبی. مجلس کلیة التربیة بجامعة واسط.
- - خالص، ولید محمود. (2010م). المباحث النقدیة فی أمالی المرتضی. عمان: دار کنوز المعرفة.
- - رشید، هارون. (2012م). «الأسس النظریة لنقد النقد». مجله ی مرکز بابل للدراسات الإنسانیة. ش 1.
- - ریاحی، نجوى القسطنطینی. (2009م). «فی الوعی بمصطلح نقد النقد وعوامل ظهوره». مجله ی عالم الفکر. ش 1.
- - سیدمرتضی. (1405ق). رسائل المرتضی. تحقیق السید مهدی رجائی و السید أحمد الحسینی. قم: دارالقرآن الکریم.
- - ------ (1410ق). رسائل المرتضی. الشهاب فی الشیب و الشباب. قم: دارالقرآن الکریم.
- - ------ (1998م). غرر الفوائد و درر القلائد(امالی المرتضی). تحقیق محمد أبو الفضل إبراهیم، [بی نا]. قاهره: دارالفکر العربی.
- - ------- (1302ق). الشهاب فی الشیب و الشباب. قسطنطنیه: مطبعة الجوائب.
- - ------- (1955م). طیف الخیال، تحقیق محمدسید کیلانی. قاهره: شرکة مکتبة و مطبعة مصطفی البابی الحلبی و أولاده بمصر.
- - شنترینی، علی بن بسام. (1421ق). الذخیرة فی محاسن أهل الجزیرة. بیروت: دار الغرب الإسلامی.
- - صابری، علی. (1385ش). النقد الأدبی و تطوره فی الأدب العربی. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها(سمت).
- - طارم، میثم. (1388ش). «النقد الأدبی بین المفاضلة و الموازنة و المقارنة». مجله التراث الأدبی. سال اول، ش2.
- - عباس، إحسان. (1992م). تاریخ النقد الأدبی عند العرب. بیروت: دار الثقافة الجدیدة.
- - عزاوی، نعمة رحیم. (1988م). الجهد النقدی فی الامالی. مجله ی الأستاذ التربویة. ش 1.
- - عسکری، ابوهلال. (1998م). کتاب الصناعتین. تحقیق على محمد البجاوی و محمد أبو الفضل إبراهیم. بیروت: مکتبة عنصریة.
- - عصفور، جابر.( 1981م). «نقاد نجیب محفوظ». مجله ی فصول. ج 1 ، ش 3.
- - قاضی جرجانی، علی بن عبد العزیز. (2006م). الوساطة بین المتنبی و خصومه. تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم. بیروت: المکتبة العصریة.
- - قدامة ابن جعفر. (بی تا). نقد الشعر. تحقیق محمد عبدالمنعم الخفاجی. بیروت، دارالکتب العلمیة.
- - قیروانی، ابن رشیق. (2000م). العمده فی محاسن الشعر و آدابه. تحقیق نبوی عبد الواحد شعلان. قاهره، مکتبة الخانجی.
- - کرعاوی، سعاد کریدی. (1992م). الشریف المرتضی جهوده اللغویة و النحویة. دمشق: تموز.
- - محیی الدین، عبد الرزاق. (1957م). أدب المرتضی. بغداد: مطبعة المعارف.
- - مطلوب، احمد. (1989م). معجم النقد الأدبی القدیم. بغداد: دارالشؤون الثقافیة العامة.
- - معتوق، احمد محمد. (2008 م). الشریف المرتضی حیاته ثقافته أدبه و نقده. بیروت: المؤسسة العربیة للدراسات و النشر.
)