چکیده

نهج‌البلاغه دومین منبع معرفتی در اندیشه اسلامی است. این اثر کهن و فاخر علاوه بر کارکرد ایدئولوژیک که به درون‌مایه‌های آن مربوط می‌شود، به دلیل ارزش بلاغی و زیبائی‌شناختی، کارکرد ادبی نیز دارد. ویژگی اخیر دستاورد مؤلفه‌هایی چند از جمله کابرد افعال مزید جهت افاده‌ی معانی سازگار با مقتضای حال است که با وجود بسامد فراوان آن در خطبه‌ها، نامه‌ها و پاره گفتارهای امام علی (ع) تاکنون از نظر پژوهشی مغفول مانده‌ و تأثیر آن در ساختار سخن مورد بررسی قرار نگرفته است. مقاله پیشارو با عنوان «بررسی معانی کاربردی افعال مزید (باب‌های افعال، تفعیل و مفاعله) در نهج‌البلاغه»‌ پژوهشی نظری است که به روش تحلیلی – توصیفی نمونه‌هایی از افعال مزید را با بهره‌گیری از منابع لغوی و شرح‌های نهج‌البلاغه از نظر معانی کاربردی مورد بررسی قرار داده است. داده های پژوهش نشان دهنده ی آن است که باب‌های افعال و تفعیل نسبت به دیگر ابواب بیشترین کاربرد را در نهج البلاغه داشته و کاربست افعال مزید در هر یک از بابها از جمله بابهای افعال، تفعیل و مفاعله کاملاً منطبق با مقتضای حال و اهداف خطبه ها، نامه ها و پاره گفتارها بوده است.