نوع مقاله : علمی - پژوهشی
چکیده
هویت، انگار‌ه‌ای شخصیتی و ذهنی است که فرد در واکنش به پرسش «کیستی و چیستی» زیست خود ارائه می‌دهد. این مفهوم در بستر جامعه، شخص را به تفکر دربارۀ شناخت شخصیت خویش وادار می‌کند و سبب می‌شود تصویری از کیفیت و کمیت شعور، کردار و رفتار خود به نمایش بگذارد. این مقوله باعث می‌شود که انسان با تأثیر‌پذیری از مسائل روحی و روانی خود و جامعه، درک بهتری نسبت به شرایط مختلف داشته باشد. هویت در بادی امر از جمله ریشه‌ای‌ترین مضامین فرهنگی- شخصیتی به شمار می‌رود که با توجه به انواع گوناگون آن می‌تواند در معرض آسیب قرار گیرد و بحران‌هایی را برای شخص و اجتماع به بار آورد. در جهان معاصر عرب، وقوع تحولات و حوادث مهم در جامعه، هویت فرد عربی را با تعارضاتی روبرو کرده و آسیب‌هایی را برای او به همراه آورده است که بحران هویت یکی از پیامدهای ناگوار آن است. نزار قبانی از جمله بزرگ‌ترین شاعران عرب است که این پدیده در گسترۀ شعری او آشکار گشته‌است. آنچه در این تحقیق اهمیت دارد، درک این مسئله است که چه عواملی در اندیشۀ قبانی زمینه‌ساز ایجاد بحران هویت و سرگشتگی در انسان و پیکرۀ جهان عرب و زبونی آنان در میان جهانیان شده است. در این راستا هدف نویسندگان از نگارش پژوهش پیش‌رو این است که با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی ابعاد مختلف این بحران (فردی، ملی- قومی) در اشعار این شاعر و همچنین نحوۀ نگرش وی به این موضوع بپردازند. نتایج تحقیق بیانگر آن است که عوامل زیر در ایجاد بحران هویت قومی و ملی در سروده‌های این شاعر نقش اساسی دارد: 1- فضای نابسامان و پر تشتت سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، 2- ناسازگاری میان منافع نظام سلطه و فرد، 3- مبتلا شدن اعراب به بحران هویت فردی (نزار شعر خود را شناسنامه و هویت خویش معرفی می‌کند که به کمک آن در پی احیای هویت اصیل عرب‌هاست)، 4- بی‌کفایتی، انفعال و ناکارآمدی سران عرب و شکست آنان از اسرائیل و رخنۀ بیگانگان به خاک این کشور‌ها، 5- مشکلات اقتصادی، 6- تشتت، سر‌گردانی و از بین رفتن عظمت گذشتۀ اعراب و نماد‌های قومی آنان.
کلیدواژه‌ها
)