نویسندگان
1
استادیار دانشگاه ارومیه
2
دانشجوی دکتری دانشگاه ارومیه
,
نوع مقاله : علمی - پژوهشی
چکیده
در ادبیات ایران، مهدی اخوان ثالث (م.امید، 1307ـ 1369) و در ادبیات الجزایر، مفدی زکریا(1908 ـ 1977) از شاعرانی هستند که مشخصۀ بارز شعرشان توصیف تاریخ اجتماعی و سیاسی است، و در متن این جریانات و مهمترین وقایع را در شعرشان منعکس کرده‌اند، یکی از مسائل مهم که در شعر هر دو به وضوح آشکار است پرداختن به استعمار است. اخوانثالث، روایتگر حضور استعمار انگلیس و آمریکا و زکریا روایتگر حضور استعمار فرانسه است، این مقاله برآن است تا بیان دارد که جلوه‌های استعمار در شعر دو شاعر چیست؟ براساس مکتب ادبیات تطبیقی، دو شاعر، استعمار را با چه شباهت‌ها و تفاوت‌هایی در شعرشان ترسیم کرده‌اند؟ و واکنش آنها به حضور استعمار در جامعه چگونه است؟ نتایج بررسی نشان می‌دهد: اخوان به زبانی نمادین و تمثیلی و زکریا با تصاویر شاعرانه از استعمار پلید که بر جامعه سایه انداخته سخن گفته‌اند؛ اما یک تفاوت محسوس در شعر آنها دیده می‌شود که اخوان از حضور استعمار به یأس گراییده و روحیۀ مقاومت را از دست داده و در اشعارش فضای یأسآمیز و غمناک بعد از چیرگی استعمار را وصف کرده ولی زکریا روحیه‌ای امیدوار دارد و اشعارش گویای مقاومت در برابر استعمار است.
- - اخوان ثالث، مهدی، 1387، ارغنون، تهران: زمستان.
- - ـــــــــــــ ، (1387)، زمستان، تهران: زمستان.
- - ـــــــــــــ ، (1387)، آخر شاهنامه، تهران: زمستان.
- - ـــــــــــــ ، (1387)، از این اوستا،تهران: زمستان.
- - ـــــــــــــ ، (1370)، ناگه غروب کدامین ستاره، یادنامه مهدی اخوان ثالث، تهران: بزرگمهر.
- - ـــــــــــــ ، (1388)، گزیدۀ اشعار،گزینش غلامرضا بروسان، تهران: شاملو.
- - آشوری، داریوش، (۱۳۵۸)، فرهنگ سیاسی، چ دوازدهم، تهران: مروارید.
- - السید، محمود، تجلی المقاومه فی الشعر العربی المعاصر.
- - براهنی، رضا، (1371)، طلا درمس (در شعر و شاعری) شهر، نویسنده.
- - بهبهانی، سیمین، (1385)، اخوان شاعر شکست، باغ بی‌برگی(یادوارۀ مهدی اخوان ثالث) به کوشش مرتضی کاخی، تهران: سروش.
- - توکلی،مهران، (1385)، استعمار،استعمارگری،استعمارزدایی،جهان سوم،تهران: نی.
- - بیطام،مصطفی، (1998)، الثوره الجزایریه فی شعر المغرب العربی، الجزایر: دیوان المطبوعات الجامعیه.
- - حسن لی، کاووس، (1391)، گونه‌های نوآوری در شعر معاصر ایران، تهران: ثالث.
- - خمار، محمد بلقاسم، (2000)، حوارمع الذات، دمشق: اتحاد الکتاب العرب.
- - درار، اتیسه برکات، (1984)، ادب النضال فی الجزایر، الجزایر: الموسسه الوطنیه للکتاب.
- - درودیان، ولی الله، (1385)، سرچشمه های مضامین شعر امروز ایران، تهران: نی.
- - دریابندی، نجف، (1385)، اخوان شاعر شکست،باغ بی‌برگی «یادوارۀ مهدی اخوان ثالث» تهران: سروش.
- - دست غیب، عبدالعلی، (1373)، نگاهی به اخوان ثالث(نقد شعر مهدی اخوان ثالث)، تهران: مروارید.
- - دوغان،أحمد، (1996)، فی الادب الجزایری الحدیث، دمشق: إتحاد کتاب العرب.
- - رکیبی، عبدالله، (1981)، الشعر الدینی الجزایری الحدیث، الجزایر: الشرکه الوطنیه للنشر و التوزیع.
- - زارع، غلامعلی، (۱۳۸۷) «ویژه‌نامه ایران و استعمار بریتانیا: دولت استعماری انگلیس در آیینه شعرمعاصر فارسی»، مجله مطالعات تاریخی، شماره۲۲، صص۱۳۰ـ ۱۴۳.
- - زرقانی، مهدی، (1383)، چشم انداز شعر معاصر ایران، تهران: ثالث.
- - زکریا،مفدی، (۱۹۶۱)، اللهب المقدس بیروت: منشورات المکتب التجاری.
- - ــــــــــ ، (۱۹۸۶)، الیاذه،الجزایر، نام شهر: مؤسسه الوطنیه للفنون الجمیله.
- - قادری، فاطمه، (۱۳۸۹) «مفدی زکریا و شعر مقاومت الجزایر»، مجله ادبیات پایداری دانشگاه شهید باهنر کرمان، شماره ۲، صص۲۳۹ـ۲۶۰.
- - قرایی، یدالله، (1370)، چهل و چند سال باامید، تهران: بزرگ مهر.
- - محمدی آملی، محمدرضا، (1377)، آواز چگور(زندگی و شعر اخوان ثالث)، تهران: ثالث.
- - مجیدی سلوکی،علی، (1375)، الجزایر، تهران:وزارت امور خارجه.
- - موثقی،سید احمد، (۱۳۷۴)، جنبش‌های اسلامی معاصر، تهران: سمت.
- - نجمی، ناصر، (1377)، دکتر مصدق بر مسند حکومت، تهران: نشر پیکان.
)