نویسندگان
1
استاد گروه زبان و ادبیاتعربی دانشگاه بوعلی سینا
2
دانشجوی دکترای زبان و ادبیاتعربی دانشگاه بوعلی سینا
,
نوع مقاله : علمی - پژوهشی
چکیده
نقد پسا استعماری به تحلیل واکنش استعمارزدگان در برابر میراث فرهنگی استعمارگران در متون ادبی می‌پردازد. مهم‌ترین شاخص آن، جستن راهی برای بازیابی حقوق، هویتملی و بینش بومی فراموش شده در کشورهای استعمار زده است. ادبیات داستانی الجزایر در دوران استعمار فرانسه و پس از آن در شیوه‌های بیان و زبان ادبی به‌زیبایی دگرگون شد. از اینرو، رمان پسا استعماری الجزایر، هویت و شکل نوینی یافت که بخشی از آن همزمان با نهضت ترجمه و ورود آبشخورهای نوین فکری دنیا بر روی نویسندگان و بخش دیگر مربوط به گزینش زبان استعمار، فرانسوی، در کنار زبان عربی برای داستاننویسی بود. آنان با نفی بافت و محتوای کهنه رمان برای کشف هویت و فرهنگ گمشده خود به نوشتن رمان‌هایی به زبان فرانسوی روی آوردند تا با استعمارگران مبارزه کنند و هویت ملی خود را بازآفرینند؛ از اینرو در آثارشان به منظور دفاع از ملت مؤلفه‌های مانند: تقابل‌های استعمارگر و استعمارزده، شرق و غرب را نقد کردند. در این نوشتار با روش تحلیل محتوایی، نمونه‌هایی از رمان الجزایر طبق مؤلفه‌های نقد پسا استعماری، معین می‌کند که داستاننویسان الجزایری به احیای باورها، هویت و فرهنگ بومی و مبارزه با آثار منفی برجای مانده از دوران استعمار، اهمیت داده‌اند.
- - إبراهیم، عبدالله، ( 2003)، السردیة العربیة الحدیثة: تفکیک الخطاب الإستعماری و إعادة تفسیر النشأة، بیروت: منشورات المرکز الثقافی العربی.
- - اسپیواک، گایاتری چاکرووتی، (1999)، نقد خرد پسااستعماری: به سوی تاریخ زمانِ حالِ اضمحلالی، کمبریج: انتشارات دانشگاه هاروارد.
- - برتنز، یوهانس ویلم، (1382)، نظریه‌ی ادبی (مقدمات)، ترجمه: فرزان سجودی، تهران: انتشارات آهنگ دیگر.
- - بن صالح، نوال، (2010)، «حیاد السارد و الرؤیة المفارقة (قراءة فی روایة:Lattentat الیاسمینة خضرة)»، مجلة کلیة الأداب و العلوم الإنسانیة و الإجتماعیة، العدد السابع، جوان2010، جامعة محمد خیضر- بسکرة. الجزایر، صص 3-25.
- - ــــــــــ ، (2011)، «الروایة الجزایریة المکتوبة بالفرنسیة و ثورة التحریر صراع اللغة و الهویة»، مجلة المختبر، العدد السابع، أبحاث فی اللغة و الأدب الجزایری، جامعة محمد خیضر- بسکرة: الجزایر.
- - ــــــــــ ، (2013)، «استشراف القطیعة فی أدب مولود فرعون نموذج الأرض و الدم»، مجلة المخبر، أبحاث فی اللغة و الأدب الجزایری، جامعة محمد خیضر- بسکرة الجزایر، العدد التاسع، صص393-402.
- - بودییه، إدریس، (2000)، الرؤیة و البنیة فی روایات الطاهر وطّار، قسنطینة: منشوران جامعة منتوری.
- - تایسن، لویس، (1387)، نظریه‌های نقد ادبی معاصر، ترجمه: مازیار حسین زاده و فاطمه حسینی، تهران: انتشارات نگاه امروز و حکایت قلم نوین.
- - حسینی، فتیحة، (2009)، الروایة الجزایریة بین توظیف التراث و الصراع الإیدئولوجی، «اعمال الملتقی الوطنی الثانی فی الأدب الجزایری»، المرکز الجامعی وادی سوف16/17: منشورات الجامعة.
- - سعید، ادوارد، (1368)، شرق شناسی، ترجمه: عبدالرحیم گواهی، تهران: انتشارات نشر فرهنگ اسلامی.
- - سنقوقه، علال، (2000)، المتخیل و السلطه فی علاقه الروایه الجزایریه بالسلطه السیاسیه: منشورات الإختلاف.
- - سی یوسف، سامیه، (2014)، اللغة و حضور الأنساق الثقافیة فی الخطاب الروائی، الأصل و ترجمته (روایة "ألواح البحرCalamus " لمرزاق بقطاش أنموذجاً)، جامعة العقید أکلی محند أولحاج: کلیة الأداب و اللغات، قسم اللغة و الأدب العربی.
- - شاهمیری، آزاده، (1389)، نظریه و نقد پسا استعماری، تهران: نشر علم.
- - شربیط، شربیط أحمد، (1998)، تطور البنیة الفنیة فی القصة الجزایریة المعاصرة1947-1985: من منشورات أتحاد الکتاب.
- - فرعون، مولود، (1990)، الدروب الوعرة، ترجمها من الفرنسیة: حفنی عیسی، الجزایر: المؤسسة الوطنیة للکتاب.
- - قادری، فاطمه، (1389)، سیری در تحول ادبیات معاصر الجزایر1925-1975، یزد: انتشارات دانشگاه یزد.
- - قریبع، رشید، (2010)، «الروایة الجزایریة المعاصرة و تداخل الأنواع»، مجلة الدراسات اللغویة: جامعة منتوری- قسنطینه، العدد 600، صص 25-40.
- - العامری، ایمان، (2015)، «صورة الثورة التحریریة فی الروایة الجزایریة باللغة الفرنسیة: جدلیة المرکز و الهامش»، مجلة البحوث و الدراسات الإنسانیة، جامعة20اوت1955-سکیکده، العدد10، صص 171-190.
- - محمود ابراهیم، رزان، (2010)، «اللغة الحواریة فی روایة ما بعد الإستعمار: أنیس حبیبة روحی لایزابیل اللیندی»، مجلة الأبصار، المجلد14، العدد 1، صص 85-114.
- - محمود ابراهیم، رزان، (2011)، «المؤثر الإستعماری فی الکتابة الأدبیة: إیقاعات متعاکسة تفکیکیة»، المجلة العربیة للعلوم الإنسانیة؛ اللغة العربیة و آدابها، مجلد29، خریف العدد116، خریف، صص54-79.
- - محمود قاسم، (1996)، الأدب العربی المکتوب بالفرنسیة، القاهرة: الهیئة المصریة العامّة للکتاب.
- - مستغانمی، أحلام، (1998)، فوضی الحواس، بیروت: دارالآداب.
- - وطار، الطاهر، (2008)، تجربة فی العشق، بیروت: دارالعربیة للعلوم.
- - ـــــــــ ، (2007)، اللاز، بیروت: الدار العربیة للعلوم.
- www.radiozamaneh.com/64877
)