نویسندگان
1
دانشیار دانشگاه شهید بهشتی
2
کارشناسی ارشد دانشگاه شهید بهشتی
,
نوع مقاله : علمی - پژوهشی
چکیده
بر‌اساس اصول نشانه‌شناسی می‌توان خوانش‌ها و تأویل‌های متعددی را برای فهم و درک بهتر یک اثر ادبی ارائه داد. بسیاری از شاعران الجزایری در قصاید خویش از واژۀ «أوراس» به عنوان نمادی از هویت وطن استفاده می‌کنند. عبدالله حمادی (1947)، شاعر بزرگ معاصر الجزایر در قصیدۀ خویش، مازال یکبر أوراس بذاکرتی از رمز بهره برده است. دلالت‌های أوراس در این قصیده و جایگاه و اهمیت آن و رمزگان و نشانه‌ها و ارتباط آنها با أوراس موضوعی است که نیاز به بررسی دارد و جستار حاضر با استفاده از مبانی نشانه‌شناسی به کشف رمزگان موجود در این قصیده پرداخته و کوشیده است با مراجعه به ابیات قصیده با روش توصیفی- تحلیلی رمزگان مربوط به عنوان، خالق اثر، زیبایی‌های کلام، زمان و مکان، فرم و موسیقی و هنجارگریزی نحوی آن را تحقیق و بررسی کند. بررسی نشان داد که این قصیده نشان‌دهندۀ فضایی انقلابی، خشن و همچنین بازتاب حزن و اندوه شاعر است و آهنگ متعادل آن بر گیرایی متن افزوده است، همان‌طورکه حروف، صامت‌ها، مصوت‌ها و تکرار آنها بر فضای متلاطم انقلابی و خشم شاعر از وضع موجود دلالت می‌کند و هنجارگریزی نحوی نیز با محتوا و مضمون قصیده همخوانی دارد.
- - احمدی، بابک، (1392)، ساختار و تأویل متن، تهران: نشر مرکز.
- - احمدی، بابک، (1392)، از نشانه‌های تصویری تا متن، تهران: نشر مرکز.
- - الأحمر، فیصل، (2010)، معجم السیمیائیات، بیروت: دار العربیة للعلوم ناشرون.
- - ایوتادیه، ژان، (1390)، نقد ادبی در قرن بیستم، مترجم: مهشید نونهالی، تهران: نیلوفر.
- - ایگلتون، تری، (1388)، پیش درآمدی بر نظریۀ ادبی، مترجم: عباس مخبر، تهران: نشر مرکز.
- - بخیت، فاطمه، سعید بزرگ بیگدلی، ناصر نیکوبخت و کبری روشنفکر، (1390-1391)، «بررسی سیر تحول عنوان در شعر فارسی و عربی از آغاز تا امروز»، الدراسات الأدبیة، العدد 76 و 77، صص 7- 41.
- - بوغنوط، روفیة، (2006- 2007)، «شعریة النصوص الموازیة فی دواوین عبدالله حمادی»، رسالة الماجستیر، جامعة منتوری، قسنطینة.
- - چندلر، دانیل، (1387)، مبانی نشانه‌شناسی، مترجم: مهدی پارسا، تهران: انتشارات سوره مهر.
- - حمادی، عبدالله، (1982)، تحزب العشق یا لیلی، قسنطینة: مطبعة البعث.
- - حمداوی، جمیل، (1997)، «السیمیوطیقا و العنونة»، الکویت، مجلۀ عالم الفکر، المجلد 25، العدد3، صص 79- 111.
- - حسین، خالد حسین، (2005)، «"سیمیاء العنوان: القوة و الدلالة" النمور فی الیوم العاشر " لزکریا تامر»، مجلۀ جامعة دمشق، المجلد 21، العدد 3 و4، صص 349- 363.
- - خرفی، محمد الصالح، (2005)، «جمالیات المکان فی الشعر الجزایری المعاصر»، رسالة الدکتوراة، جامعة منتوری، قسنطینة.
- - رکیبی، عبدالله، (1982)، الأوراس فی الشعر العربی و دراسات أخری، الجزایر: ش.و.ن.ت.
- - رجائی، نجمه، (1378)، آشنایی با نقد ادبی معاصر عربی، مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد.
- - سجودی، فرزان، (1387)، نشانه‌شناسی کاربردی، تهران: نشر علم.
- - صفوی، کوروش، (1383)، درآمدی بر معنی‌شناسی، تهران: انتشارات سوره مهر.
- - صفوی، کوروش، (1391)، نوشته‌های پراکنده، تهران: نشر علمی.
- - طیب، عبدالله، (1955)، المرشد إلی فهم أشعار العرب و معانیها، مصر: نشر.
- - علوی مقدم، مهیار، (1377)، نظریه‌های ادبی معاصر، تهران: سمت.
- - عباس، حسن، (1998)، خصائص الحروف و معانیها، دمشق: اتحاد الکتّاب العرب.
- - غنیمی هلال، محمد، (1997)، النقد الأدبی الحدیث، القاهرة: نهضة مصر.
- - قدامة بن جعفر، أبی الفرج، (1982)، نقد النثر، بیروت: دارالکتب العلمیة.
- - گیرو، پی یر، (1392)، نشانه‌شناسی، مترجم: محمد نبوی، تهران: آگه.
- - مکاریک، ایرنا ریما، (1390)، دانش‌نامۀ نظریه‌های ادبی، مترجم: مهران مهاجر و محمد نبوی، تهران: آگه.
- - معجم البابطین للشعراء العرب المعاصرین، (2002)، دراسات فی الشعر العربی المعاصر، جمع و ترتیب و تنفیذ: هیئة المعجم، کویت: مؤسسة جائزة عبدالعزیز سعود البابطین للإبداع الشعری.
- - وغلیسی، یوسف، (2008)، «سیمیائیة الأوراس فی القصیدة العربیة المعاصرة»، الملتقی الدولی الخامس «السیمیاء و النص الأدبی»، جامعة قسنطینة، صص 91- 117.
- - هیمة، أ.عبدالحمید، (2004)، «رمز الأوراس فی الشعر الجزایری المعاصر من منظور دلالی، الجزایر»، مجلۀ البحوث و الدراسات، العدد 1، صص 197- 210.
)