,
نوع مقاله : علمی - پژوهشی
چکیده
تحلیل گفتمان، گرایشی بین رشته‌ای در مجموعۀ دانشهای علوم انسانی و علوم اجتماعی است که از اواسط دهۀ 1960م تا 1970م، ظهور کرده است. این اصطلاح را نخستین بار زلیگ هریس به کار گرفته و بر انواع مختلفی از روایی، قدرت و انتقادی اطلاق می‌شود. در تحلیل گفتمان تولید یا تقویت یک ایدئولوژی خاص، بررسی سطوح بالاتر جمله، نگاه علمی و کاربردی به متون، قدرت و غیر آن مورد نظر است.این پژوهش بر مبنای تحلیل گفتمان روایی بر اساس الگوی کنشی و مربع معناشناختی گرماس ونظریه تحلیل گفتمان قدرت میشل فوکو تدوین شده است. بر این اساس ابتدا با توجه به الگوی کنشی گرماس، ساختار داستان و ارتباط بین ساختار و متن بررسی و تبیین شد و سیر تحول در فرآیند داستان بر این اساس تبیین و مربع معناشناختی آن تدوین شد و سپس با توجه به نظریه گفتمانی فوکو موضوع قدرت و بررسی ارتباطات ساختاری و کلامی آن در متن تبیین شد. نتایج حاکی از آن است که نویسنده بر مبنای ساختار و پیرنگی دقیق سیر تحول در داستان را به اشکال متنوعی بیان کرده و سیر فعالیت کنشگران با توجه به اهداف پیش روی آنها مشخص شده است. در سیر فعالیت کنشگران و مسیر تحول آنها از یک سو و مربع معنایی رمان از سوی دیگر قدرت نقشی اساسی دارد. در این رمان همچنین نویسنده به مناسبات قدرت، قدرت و مردم و ارتباطات بین آنها، نقش قدرت بر مردم و کنترل آنها پرداخته و با متنی انتقادی بر علیه قدرت حاکم بر مصر به پا خواسته و با محکوم کردن نگاهی قدرتمندانه به مردم عادی و مشکلاتشان از آنها دفاع کرده است.
- آقا گل زاده، فردوس،(1385)، تحلیل گفتمان انتقادی، چاپ اول، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.
- اخوت، احمد(1371)؛ دستور زبان داستان، اصفهان: فردا.
- بارت، رولان(1387)؛ درآمدی بر تحلیل ساختاری روایت‌ها، ترجمۀ محمد راغب، چاپ اول، تهران، فرهنگ صبا.
- برسلر، چالز(1386)؛ درآمدی بر نظریه‌ها و روش‌های نقد ادبی، ترجمۀ مصطفی عابدینی فرد، تهران: نیلوفر.
- بهرام پور، شعبانعلی،(1379)، «درآمدی بر تحلیل گفتمان»، مجموعه مقالات گفتمان و تحلیل گفتمانی، به اهتمام محمد رضا تاجیک، چاپ اول، تهران، فرهنگ گفتمان.
- دریفوس هیوبرت، پل رابینو(1376)؛ میشل فوکو فراسوى ساختگرایى و هرمنوتیک، ترجمه حسین بشیریه، تهران: نشر نى.
- سالم محمد الامین الطلبة، محمد(2008)؛ مستویات اللغة فی السرد العربی المعاصر؛ ط.1، بیروت مؤسسة الانتشار العربی.
- سلماوی، محمد،(2012)، اجنحة الفراشة، ط 4، القاهرة، الدار المصریة اللبنانیة.
- شعیری، حمیدرضا(1388)؛ مبانی معناشناسی نوین، تهران: سمت.
- صابر عبید، محمد و البیاتی، سوسن(2007)؛ الکون الروائی / نقد: قراءة فی الملحمة الروائیة (الملهاة الفلسطینیة) لإبراهیم نصرالله، ط.1، بیروت، المؤسسة العربیة للدراسات و النشر
- ضمیران، محمد(1387)؛ میشل فوکو: دانش و قدرت، تهران: هرمس.
- عضدانلو، حمید،(1380)، گفتمان و جامعه، تهران، نشر نی.
- عکاشة، محمود(2005)؛ لغة الخطاب السیاسی، دراسة لغویة تطبیقیة فی ضوء نظریة الاتصال، القاهرة: دارالنشر للجامعات.
- فریجات،عادل(2000)؛ مرایا الروایة(دراسات تطبیقیة فی فن الروایة)، دمشق، اتحاد الکتّاب العرب
- فوکو، میشل(1379)؛ مراقبت و تنبیه: تولد زندان، نیکو سرخوش و افشین جهاندیده، تهران: نشر نی.
- فوکو، میشل(1381)؛ نیچف، تبارشناسی و تاریخ، ترجمه نیکو سرخوش و افشین جهاندیده، تهران: نی.
- فولادوند، عزت الله(1376)؛ خرد در سیاست، تهران: طرح نو.
- قاسمی پور،قدرت(1385):تحلیل ساختارگرایی روایت در هفت پیکر نظامی،اهواز:دانشگاه شهید چمران.
- محمدی، محمد هادی و علی عباسی(1380)؛ صمد، ساختار یک اسطوره، تهران: چیستا.
- مکاریک، ایرنا ریما(1385)؛ دانشنامۀ نظریه‌های ادبیِ معاصر، ترجمۀ محمد نبوی، و مهران مهاجر، چاپ دوم، تهران: آگه.
- مکوئیلان، مارتین (1388)؛ گزیده‌ی مقالات روایت؛ ترجمه‌ی فتاح محمدی؛ تهران؛ چاپ اول؛ مینوی خرد.
- میرصادقی، جمال،(1376)، ادبیات داستانی، چاپ سوم، تهران، انتشارات سخن.
- میلز، سارة(2012)؛ الخطاب، ترجمه غریب اسکندر، چاپ اول، لبنان: دارالکتب العلمیة.
- والاس، مارتین(1382)؛ نظریه‌های روایت، ترجمه محمد شهبا، تهران: هرمس.
- هارلند، ریچارد (1385)؛ درآمدی تاریخی بر نظریه‌ی ادبی از افلاطون تا بارت؛ گروه ترجمه‌ی شیراز؛ چاپ دوم؛ تهران؛ چشمه.
- یعقوب، ناصر(2004)؛ اللغة الشعریة و تجلیاتها فی الروایة العربیة؛ ط.1، بیروت، المؤسسة العربیة للدراسات و النشر.
- یقطین، سعید(1977)؛ السرد العربی مفاهیم و تجلیات، ط.1، الرباط/ الجزائر/ بیروت، دار الأمان/ منشورات الإختلاف/ الدار العربیة للعلوم ناشرون.
- یقطین، سعید(1977)؛ الکلام و الخبر(مقدمة للسرد العربی)، ط.1، بیروت، المرکز الثقافی العربی، الدار البیضاء.
- ((http://www.aljazeera.net/news/cultureandart/2011/2/7
- http://www.youm7.com/story/0000/0/0/-/33809).
- https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%B3%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%88%D9%8A و http://www.elcinema.com/person/(1015338
)