نوع مقاله : علمی - پژوهشی
چکیده
ناسازواری تصویری، تکنیکی است مبتنی بر بیان تناقض بین دو تصویر متقابل، از شرایط معاصر و یا بین برخی از داده‌های میراثی و برخی اوضاع معاصر. شاعر با بهره‌گیری از چنین شگردی، گاه جهت بیان اندیشه‌های درونی‌اش، به سخن گفتن در لفافه گرایش پیدا می‌کند و با ایجاد ارتباط میان ناسازه‌های موجود در یک قصیده، ناهمخوانی بین شرایط فعلی و وضعیت آرمانی را اثبات می‌کند. بر همین اساس ناسازواری تصویری به عنوان یکی از اساسی‌ترین دستمایه‌های شعر سیاسی و اجتماعی سیاب محسوب می‌گردد ، که از طریق آن به صورت زیرکانه و گاه غیر مستقیم به نقد چالش‌های جامعه خود می‌پردازد. وی در بیشتر مواقع با فراخوانی میراث ادبی، تاریخی، دینی، ملی و دگرگونی دلالت‌های میراثی فراخوانی شده به دلالت‌های معاصر و متناقض، در شعر خود فضایی می‌گشاید، که گذشته طلایی عرب‌ها را در مقابل شرایط معاصر جامعه عربی و به ویژه عراق قرار می‌دهد . با توجه به گستردگی شکل دوم ناسازواری تصویری و نظر به فراخوانی شخصیت، حکایت و متون میراثی و دگرگونی متناقض آنها ، و همچنین پنهانی‌تر بودن معنا در بافت شکل دوم، شاعر از نوع دوم ناسازواری تصویری بهره‌ی بیشتری جسته است.سیاب این شگرد را بیشتر برای مقابله با ظلم حاکمان و سرکوبگری‌های سیاسی، تمسخر عقب ماندگی جوامع عربی و عراق، بیداری آنها، تشویق به مقابله با استعمار و... برگزیده است. پژوهش حاضر با روش توصیفی و تحلیلی، دامنه‌ی گونه‌های مختلف ناسازواری تصویری را، در شعر سیاسی و اجتماعی سیاب مورد ارزیابی قرار می‌دهد.
)