نویسندگان
1
دانشکده زبان و ادبیات فارسی/گروه زبان و ادبیات فارسی/ دانشگاه گیلان
2
دانشگاه گیلان/ دانشکده ادبیات و علوم انسانی
,
نوع مقاله : علمی - پژوهشی
چکیده
مقامات حریری ازجمله کتاب‌های روایی و داستانی است که مشتمل بر پنجاه مقامه است و ابوالقاسم حریری، بین سال‌های 495 تا 504 هجری قمری، آن را به زبان عربی نگاشته است. حکایت‌های مقامات حریری دارای الگوهای تکرارشوندۀ روایی است. یک پی‌رنگ یا الگوی واحد، زیربنای تمامی این حکایت‌هاست و بقیۀ الگوها براساس آن ساخته می‌شوند. تودوروف یکی از روایت‌شناسان ساختارگراست که تلاش می‌کند دستور زبانی برای تمام روایت‌ها بنویسد. او مقولات و فعل‌ها و صفت‌ها را در نظام سادۀ نمادهایی کدگذاری کرده که می‌توان شکل‌وارۀ هر داستان را با استفاده از آن بازتولید کرد. مطابق الگوی واحدی که در مقامات وجود دارد، ویژگی‌ها و افعال و شخصیت‌ها یا صفات می‌توانند جانشین یکدیگر شوند و ساختار پایه‌ایِ واحدی را با روساختی متفاوت در داستان‌های گوناگون ادامه دهند. براین‌اساس می‌توان با برجسته‌کردن کنش یا ویژگی خاص در پی‌رفت‌های حکایت‌ها، به تحلیل ساختاری پرداخت. در این مقاله نشان داده می‌شود که چگونه ساختار زیربناییِ حکایات در مقامات حریری، به‌واسطۀ دستور روایی داستان و با استفاده از چارچوب گزاره‌های تزوتان تودوروف، قابل تطبیق و تحلیل و ارزیابی است.
- - آسابرگر،آرتور،1380، روایت در فرهنگ عامیانه، رسانه و زندگی روزمره، ترجمه محمدرضا لیراوی، تهران: سروش
- - اسکولز، رابرت، 1379، درآمدی بر ساختارگرایی در ادبیات، تهران: آگاه
- - اخوت، احمد، 1371، دستور زبان داستان، اصفهان: فردا
- - ایگلتون،تری، 1368، پیش‌درآمدی بر نظریه ادبی،ترجمه عباس مخبر، تهران: نشر مرکز
- - بارت، رولان،1387 ، درآمدی بر تحلیل ساختاری روایت‌ها، ترجمه محمد راغب، تهران: فرهنگ صبا
- - پرینس، جرالد، 1391، روایت‌شناسی، شکل و کارکرد روایت، ترجمه محمد شهبا ، تهران: نشر مینوی خرد
- - تایسن، لُیس، 1392، نظریه‌های نقد ادبی معاصر، ترجمه مازیار حسین‌زاده و فاطمه حسینی، تهران: نگاه امروز
- - تودوروف، تزوتان، 1379، بوطیقای ساختارگرا، تهران: نشر آگاه
- - __________، 1385، نظریه‌ادبیات(متن‌هایی از فرمالیست‌های روس) ،ترجمه عاطفه طاهایی، تهران: نشر اختران
- - خطیبی، حسین، 1386، فن نثر در ادب پارسی،تهران: زوّار،چ سوم
- - ریکور، پل،1383، زمان و حکایت، ترجمه مهشید نونهالی، ج1، تهران: نشر گام نو
- - سجودی، فرزان،1384، نشانه‌شناسی و ادبیات، تهران: فرهنگ کاوش
- - شایگان‌فر، حمید رضا ، 1391، نقد ادبی، تهران: حروفیه،چ پنجم
- - شمیسا، سیروس،1381، انواع ادبی، تهران: فردوس،چ نهم
- - _________ ،1374 ،بیان و معانی، تهران: فردوس،چ هشتم
- - فلکی، محمود،1382،روایت داستان(تئوری‌های پایه‌یی داستان‌نویسی)،تهران: نشر بازتاب نگار
- - کالر، جاناتان، 1385، نظریه‌ادبی، ترجمه فرزانه طاهری، تهران: نشر مرکز
- - کوری،گریگوری،1391، روایت‌ها و راوی‌ها،ترجمه محمد شهبا،تهران: نشر مینوی خرد
- - لوته،یاکوب،1386،مقدمه‌ای بر روایت در ادبیات و سینما، ترجمه امید نیک‌فرجام،تهران: مینوی خرد،چ دوم
- - لینت ولت، یاپ،1390، رساله‌ای در باب گونه‌شناسی روایت نقطه دید، ترجمه علی عباسی و نصرت حجازی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی
- - مارتین، والاس،1382، نظریه‌های روایت، ترجمه محمد شهبا، تهران: هرمس
- - مکوئیلان،مارتین،1388،گزیده مقالات روایت،ترجمه فتاح محمدی،تهران:مینوی‌خرد
- - هارلند، ریچارد،1386،دیباچه‌ای تاریخی بر نظریه‌ادبی از افلاطون تا بارت،ترجمه بهزاد برکت، رشت: انتشارات دانشگاه گیلان
- - الحریری، قاسم بن علی،1364، مقامات الحریری، تهران: موسسه فرهنگی شهید محمود رواقی
- - Culler,Jonatan,Structuralist poetics,London,routledge ane kegan poul, 1975
- - Haweks, Terence ,Structuralism and semiotics, London, Mthuen, 1977
)