چکیده

کتاب کافیه ابن حاجب (646ق) با وجود حجم کمی که دارد، از  دیرباز توجه دانشمندان بسیاری را به خود جلب کرده و عده­ی زیادی به شرح و نقد آن پرداخته­اند. به طوری که افزون بر شرح­های فارسی و ترکی، صد و چهل و دو شرح به زبان عربی دارد. بعضی از این شرح­ها شهرت فراوانی دارد و بعضی دیگر از شهرتی که شایسته­ی آن است بهره­مند نشده و گمنام باقی مانده­اند. از جمله شروح گمنام «کافیه» شرح احمد بن حسن جاربردی به نام «شکوک علی الحاجبیة» است که پسرش ابراهیم جاربردی در کتابی با عنوان «الفکوک فی شرح الشکوک» آن را شرح داده است. تحقیق حاضر به شیوه­ی نگارش کتاب «الفکوک فی شرح الشکوک» در عرضه­ی مطالب و تعلیلات و شواهد و موضع نویسنده در اختلافات نحوی پرداخته است. نتایج این تحقیق نشان می­دهد هنگامی که جاربردی از تعلیل­های منطقی استفاده می­کند دچار اطناب و پیچیدگی در کلام شده، بیشتر از تمثیل­های نثری استفاده کرده و پیرو مکتب بصره یا کوفه نبوده بلکه پیرو قیاس صحیح و نقل بسیار بوده است.