نقد و بررسی ساختاری و محتوایی کتاب الفکوک فی شرح الشکوک

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

شهید بهشتی

چکیده

کتاب کافیه ابن حاجب (646ق) با وجود حجم کمی که دارد، از  دیرباز توجه دانشمندان بسیاری را به خود جلب کرده و عده­ی زیادی به شرح و نقد آن پرداخته­اند. به طوری که افزون بر شرح­های فارسی و ترکی، صد و چهل و دو شرح به زبان عربی دارد. بعضی از این شرح­ها شهرت فراوانی دارد و بعضی دیگر از شهرتی که شایسته­ی آن است بهره­مند نشده و گمنام باقی مانده­اند. از جمله شروح گمنام «کافیه» شرح احمد بن حسن جاربردی به نام «شکوک علی الحاجبیة» است که پسرش ابراهیم جاربردی در کتابی با عنوان «الفکوک فی شرح الشکوک» آن را شرح داده است. تحقیق حاضر به شیوه­ی نگارش کتاب «الفکوک فی شرح الشکوک» در عرضه­ی مطالب و تعلیلات و شواهد و موضع نویسنده در اختلافات نحوی پرداخته است. نتایج این تحقیق نشان می­دهد هنگامی که جاربردی از تعلیل­های منطقی استفاده می­کند دچار اطناب و پیچیدگی در کلام شده، بیشتر از تمثیل­های نثری استفاده کرده و پیرو مکتب بصره یا کوفه نبوده بلکه پیرو قیاس صحیح و نقل بسیار بوده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

barasi sabki alfukuk fi sharh alshuuk

نویسندگان [English]

  • mohamad ebrahim khalifeh shushtari
  • parisa bakhtiari
shahid beheshti
چکیده [English]

Al-Kafiya Book writte by Ibn Al-HAjib (d.571), unlike being very small and low content, has attracted many scholers attention and many of those scholers are willing to explain and criticize it, within the years. That s why this book had been explained in Arabic langueg about one hundred and forty-tow times. Som of those explantions got very good reputation in the sciantific communities and some didn’t and stood unknown. Some of the unknown desccriptions for Al-Kafiya are work by Ahmad Aljarbardi called (Shokookon Ala Alhajebiya) and his son description on his book called (AlFokook fi sharh Alshokook).This reaserch fucuses on how to analize writer method on (Alfokook fi sharh Alshokook) and authors explantion on some grammatical differences. The results showes that Ebn Al-jarbardi have used prosaic examples, while he used logical reasons his writing confronted With some complexis. Also, the writter is not the follower of koofe or Basreh grametical methods, but it is follower of correct contrent and more utterances.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Alkafiya
  • Aljarbardi
  • Alfokook fi Sharh Alshokook
  1. القرآن الکریم.
  2. الأنباری، ابوالبرکات عبدالرحمن کمال الدین بن محمد. (2002م). الإنصاف فی مسائل الخلاف بین البصریین والکوفیین. ط1. القاهرة: مکتبة الخانجی.
  3. ابن الحاجب. شرح الکافیة.
  4. ابن الحاجب. (لا تا). الکافیة فی علم النحو و الشافیة فی علمی التصریف و الخطّ. تحقیق صالح عبدالعظیم الشاعر. القاهرة: مکتبة الآداب.
  5. ابن العماد، عبدالحی. (1994م). شذرات الذهب فی أخبار من ذهب. ج6. بیروت: دارالفکر.
  6. امرؤ القیس. (2004م). الدیوان. شرح عبدالرحمن المصطاوی. ط2. بیروت: دار المعرفة.
  7. بروکلمان، کارل. (1965م). تاریخ الأدب العربی. ترجمه محمود فهمی حجازی.ج7. القاهرة: الهیئة المصریة العامة للکتاب.
  8. تابط شراً. (1404ق). دیوان تأبط شرا و أخباره. تحقیق علی ذوالفقار شاکر. ط1، لامک: دار الغرب الاسلامی.
  9. التونکی، محمود حسن. (1344ق). معجم المصنفین. ج3. بیروت: وزنکوغراف طباره.
  10. الجاربردی، ابراهیم بن احمد. الفکوک فی شرح الشکوک.
  11. حداد، حنا جمیل. (1404ق). معجم شواهد النحو الشعریة. ط1. الریاض: دار العلوم.
  12. الدیلمی، مهیار (1344ق). الدیوان. ط1. القاهرة: دار الکتب المصریة.
  13. الرضی. (1414ق). شرح الرضی لکافیة ابن الحاجب. تحقیق حسن بن محمد بن ابراهیم الحفظی. ج1. ط1. المملکة العربیة السعودیة: إدارة الثقافة و النشر بالجامعة.
  14. الزرکلی، خیرالدین. (2005م). الأعلام. ط6. ج1. بیروت: دارالعلم للملایین.
  15. السبکی، تاج الدین أبی نصر عبدالوهاب بن على بن عبد الکافی. (لا تا). طبقات الشافعیة الکبرى. تحقیق محمود محمد الطناحی و عبدالفتاح الحلو. ج7. لا مک: دار إحیاء الکتب العربیة.
  16. السیوطی، جلال الدین عبدالرحمن. (1965م). بغیة الوعاة فی طبقات اللغویین و النحاة. ط1. ج1. لا مک: عیسى البابی الحبلی و شرکاه.
  17. شهبة، ابن قاضی. (1979م). الطبقات الشافعیة. تحقیق حافظ عبدالعلیم خان. ط1. ج3. حیدرآباد: دائرة المعارف العثمانیة.
  18. الشوکانی، محمد بن علی. (لا تا). البدر الطالع بمحاسن من بعد القرن السابع. ج1. القاهرة: دار الکتب الاسلامی.
  19. العسقلانی، ابن حجر. (1993م). الدرر الکامنة فی اعیان المائة الثامنة. ج3. بیروت: دار الجیل.
  20. العودی النمیری، جران. (1982ق). الدیوان. تحقیق نوری حمودی القیسی. الجمهوریة العراقیة: دار الرشید للنشر.
  21. فجال، محمود. (1417ق). الحدیث النبوی فی الحو العربی. ط2. الریاض: أضواء السلف.
  22. کحالة، عمر رضا. (1993م). معجم المؤلفین. ط1. ج1. بیروت: مؤسسة الرسالة.
  23. المیدانی النیسابوری، ابوالفضل احمد بن محمد بن ابراهیم. (لا تا). مجمع الامثال. تحقیق محمد محیی الدین عبد الحمید. بیروت: دار المعرفة.