نویسندگان
1
-محل کار: دانشگاه پیام نور مرکز ری
2
دانشیار دانشگاه آزاد قم
,
نوع مقاله : علمی - پژوهشی
چکیده
کتاب نهایة الایجاز فی درایة الاعجاز از امام فخر رازی (606 ه.ق) یکی از کتابهای مهم و قابل توجه در حوزة مباحث بلاغی است. این کتاب که در واقع تلخیصی از دو کتاب اسرار البلاغة و دلائل الاعجاز عبد القاهر الجرجانی است، متضمن برخی آرا و دیدگاه‌های امام فخر رازی نیز می‌باشد. این مقاله به روش توصیفی و تحلیلی و با بهره گیری از روش مقایسه‌ای، تأثیرپذیری و تأثیرگذاری فخر رازی در مباحث علم بیان را از کتاب نهایة الایجاز فی درایة الاعجاز، مورد بررسی و نقد قرار داده و اختلافات و اشتراکات آنها را ارزیابی می‌نماید. برخی نتایج مقاله حاکی از آن است که فخر رازی در کتاب خود آرای عبدالقاهر را مورد تحلیل قرار داده و در اغلب موارد همراه با استدلال لغوی و منطقی بر آن صحه می‌گذارد و در برخی موارد نیز با استاد خود با سبکی منطقی که با مسائل بلاغی سازگار نیست، به گفت و گو می‌پردازد. فخر رازی نظرات و دیدگاه-های فشردة عبدالقاهر جرجانی را به گونه ای مبسوط بیان می‌کند و خود نیز تحلیل‌هایی دیگری به آن می‌افزاید. و در عین حال خود نیز بر برخی از صاحب نظران و دانشمندان بعدی تأثیر گذاشته است.
- قرآن کریم
- -ابن خلکان، وفیات الاعیان، تحقیق: محمد محیی الدین عبدالحمید، السعاده، 1948م.
- -ارحیله، عباس، الاًثر الاُرسطی فی النقد و البلاغة العربیّن، چاپ اول، الدارالبیضاء، 1999م.
- -التهانوی، محمدبن علی، کشّاف اصلاحات الفنون، افست در ایران، 1967م.
- -الجرجانی، عبدالقاهر، اسرارالبلاغة فی علم بیان، تحقیق: السید محمد رشید رضا، المکتبه التوفیقه، 1978م.
- -----------------، دلائل الاعجاز فی القرآن، تحقیق: محمود محمدشاکر، قاهره، المکتبه، الخائجی، 2004م.
- -حسین، عبدالقادر، المختصر فی تاریخ البلاغة، قاهره، دار غریب، 2001م.
- ---------------، تسهیل نهایه الایجاز فی درایه الاعجاز، بیروت، لبنان، دارالاوزاعی، 1989م.
- -خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، چاپ حجر، 1367هـ.
- -رازی، فخرالدّین، التفسیر الکبیر، تحقیق: الشیخ خلیل محیی الدّین الملیس، بیروت، لبنان، دارالفکر، 1995م.
- --------------، نهایة الایجاز فی درایه الاعجاز، تحقیق: نصرالله حاجی مفتی اوغلی، چاپ اول، بیروت، لبنان، دارصادر، 2004م.
- -الرمانی، ابوالحسن علی بن عیسی، النکت فی اعجاز القرآن(ضمن کتاب ثلاث رسائل فی اعجاز القرآن)، تحقیق: محمد خلف الله و محمد زغلول سلام، مصر، دارالمعارف.
- -زمخشری، محمدبن عمر، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الأقاویل فی وجوه تأویل، تصحیح: مصطفی حسین احمد، بیروت، لبنان، دارالکتب العربی، 1912م.
- -سکاکی، ابویعقوب، مفتاح العلوم، حاشیه عبدالحمید هنداوی، چاپ اول، بیروت، لبنان، دار الکتب العلمیه، 2000م.
- -مطلوب، احمد، البلاغة عند السکاکی، چاپ اول، بغداد، مکتبه النهضه، بغداد، 1964م.
- -موسی، احمد، البلاغة التطبیقیه، بیروت، لبنان، دارالمعرفه، 1963م.
- -هلال، ماهر مهدی، فخرالدین رازی بلاغیاً، العراق، منشورات وزارت الثقافه ، 1977م.
)