بررسی و نقد تأثیر و تأثر امام فخر رازی در مباحث بیان با رویکرد کتاب نهایة الایجاز فی درایة الاعجاز

طباطبایی, فخرالسادات; جنتی فر, محمد

بررسی و نقد تأثیر و تأثر امام فخر رازی در مباحث بیان با رویکرد کتاب نهایة الایجاز فی درایة الاعجاز

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

¹ -محل کار: دانشگاه پیام نور مرکز ری

² دانشیار دانشگاه آزاد قم

چکیده

کتاب نهایة الایجاز فی درایة الاعجاز از امام فخر رازی (606 ه.ق) یکی از کتابهای مهم و قابل توجه در حوزة مباحث بلاغی است. این کتاب که در واقع تلخیصی از دو کتاب اسرار البلاغة و دلائل الاعجاز عبد القاهر الجرجانی است، متضمن برخی آرا و دیدگاه‌های امام فخر رازی نیز می‌باشد. این مقاله به روش توصیفی و تحلیلی و با بهره گیری از روش مقایسه‌ای، تأثیرپذیری و تأثیرگذاری فخر رازی در مباحث علم بیان را از کتاب نهایة الایجاز فی درایة الاعجاز، مورد بررسی و نقد قرار داده و اختلافات و اشتراکات آنها را ارزیابی می‌نماید. برخی نتایج مقاله حاکی از آن است که فخر رازی در کتاب خود آرای عبدالقاهر را مورد تحلیل قرار داده و در اغلب موارد همراه با استدلال لغوی و منطقی بر آن صحه می‌گذارد و در برخی موارد نیز با استاد خود با سبکی منطقی که با مسائل بلاغی سازگار نیست، به گفت و گو می‌پردازد. فخر رازی نظرات و دیدگاه-های فشردة عبدالقاهر جرجانی را به گونه ای مبسوط بیان می‌کند و خود نیز تحلیل‌هایی دیگری به آن می‌افزاید. و در عین حال خود نیز بر برخی از صاحب نظران و دانشمندان بعدی تأثیر گذاشته است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Investigation and critique of the influence and effect of Imam Fakhr Razi on the expression topics with the approach of the Nihayat Al-Ijaz Fi Dirayate Al-Ejaz book

نویسندگان [English]

fakhrosadat tabatabaee ¹
mohammad janatifar ²

¹ -payam noor university

² qom islamic azad university

چکیده [English]

The Nihayat Al-Ijaz Fi Dirayate Al-Ejaz book of Imam Fakhr Razi (606 AH) is one of the most important books on rhetorical topics. This book, which is in fact a summary of two books of "Asrar Al-Balagha" and "Dalaiel Al-Ejaz" of Abd al-Qahir al-Jurjani, also includes some statements and views of Imam Fakhr Razi. This paper tries to investigate the impact and influence of Fakhr Razi in the Nihayat Al-Ijaz Fi Dirayate Al-Ejaz book through a descriptive and analytical method and using the comparative method and evaluate their differences and their subscriptions.
Some of the results of the paper indicate that Fakhr Razi in his book analyzes the statements of Abd al-Qahir, and in most cases he verifies it with lexical and logical reasoning, and in some cases he also speaks out with his master with a logical style which is not compatible with rhetorical issues. Fakhr Razi expresses in a very elaborate way the comments and views of Abd al-Qahir Jurjani and adds some other analysis to that and while he has influenced some of the next scholars and scientists.

کلیدواژه‌ها [English]

influence
Effect
Nihayat Al-Ijaz Fi Dirayate Al-Ejaz
Fakhr Razi
Abd al-Qahir al-Jurjani

مراجع

قرآن کریم
-ابن خلکان، وفیات الاعیان، تحقیق: محمد محیی الدین عبدالحمید، السعاده، 1948م.
-ارحیله، عباس، الاًثر الاُرسطی فی النقد و البلاغة العربیّن، چاپ اول، الدارالبیضاء، 1999م.
-التهانوی، محمدبن علی، کشّاف اصلاحات الفنون، افست در ایران، 1967م.
-الجرجانی، عبدالقاهر، اسرارالبلاغة فی علم بیان، تحقیق: السید محمد رشید رضا، المکتبه التوفیقه، 1978م.
-----------------، دلائل الاعجاز فی القرآن، تحقیق: محمود محمدشاکر، قاهره، المکتبه، الخائجی، 2004م.
-حسین، عبدالقادر، المختصر فی تاریخ البلاغة، قاهره، دار غریب، 2001م.
---------------، تسهیل نهایه الایجاز فی درایه الاعجاز، بیروت، لبنان، دارالاوزاعی، 1989م.
-خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، چاپ حجر، 1367هـ.
-رازی، فخرالدّین، التفسیر الکبیر، تحقیق: الشیخ خلیل محیی الدّین الملیس، بیروت، لبنان، دارالفکر، 1995م.
--------------، نهایة الایجاز فی درایه الاعجاز، تحقیق: نصرالله حاجی مفتی اوغلی، چاپ اول، بیروت، لبنان، دارصادر، 2004م.
-الرمانی، ابوالحسن علی بن عیسی، النکت فی اعجاز القرآن(ضمن کتاب ثلاث رسائل فی اعجاز القرآن)، تحقیق: محمد خلف الله و محمد زغلول سلام، مصر، دارالمعارف.
-زمخشری، محمدبن عمر، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الأقاویل فی وجوه تأویل، تصحیح: مصطفی حسین احمد، بیروت، لبنان، دارالکتب العربی، 1912م.
-سکاکی، ابویعقوب، مفتاح العلوم، حاشیه عبدالحمید هنداوی، چاپ اول، بیروت، لبنان، دار الکتب العلمیه، 2000م.
-مطلوب، احمد، البلاغة عند السکاکی، چاپ اول، بغداد، مکتبه النهضه، بغداد، 1964م.
-موسی، احمد، البلاغة التطبیقیه، بیروت، لبنان، دارالمعرفه، 1963م.
-هلال، ماهر مهدی، فخرالدین رازی بلاغیاً، العراق، منشورات وزارت الثقافه ، 1977م.